Komentarz Tadeusza Dąbrowskiego do wiersza „Zawiłość”

Zawiłość

– – bo ludzie są, jak gospo­dy, w któ­rych się moż­na roz­trwo­nić;
za postój krót­ko przy­droż­ny dać szcze­rość, co zło­tem dzwo­ni –
– – bo sło­wa są, niby lasy, w któ­rych się moż­na zabłą­kać;
a gdzież jest szlak do pro­sto­ty tak słod­kiej, jak miod­na łąka?
W tych zapo­mnia­nych zda­rze­niach,
w przy­pad­ku, któ­ry już prze­biegł,
w bez­ła­dzie spo­tkań i żegnań
zgu­bi­łam – zgu­bi­łam sie­bie.
A gdzież jest wła­sne pozna­nie i radość krą­gła jak pier­ścień?
(Moż­na się zgu­bić od razu, w ogro­mie zgu­bić się świersz­czem,
moż­na się zgu­bić po czą­st­ce: roz­wa­gę, czu­łość i spo­kój).
Rado­ści, krą­gła jak pier­ścień, pier­ście­niem pal­ce mi okuj!
A w sło­wach, co są zakła­ma­niem,
i w samej sie­bie zapar­ciu – –
we wła­snych prawd zaprze­cze­niu
stra­ci­łam swo­je opar­cie.
Pomy­lą echem woła­nie, treść uza­wi­lą koli­ście,
szcze­rość przy­sy­pią, okry­ją, jak kwia­ty – jesien­ne liście;
oplą­czą praw­dę, jak węże i z roz­mów udźwi­gną bez­treść
– o sło­wa sil­ne a wro­gie, kie­dyż was zwa­lę i zetrę?
Być może ktoś nie­za­wi­ły, ktoś zwy­kły i wiej­sko bosy,
ktoś w swej pro­sto­cie naj­szczer­szy lip­co­wym wezwie mnie gło­sem,
nie każe gubić się w sło­wach, nie zechce myśli mych poznać,
po pro­stu powie: jest wio­sna i poznam znak – że jest wio­sna.

Pro­sto­to, pro­sta pro­sto­to –
Sza­rot­ko, sza­ra sza­rot­ko –
być może znaj­dę się nagle
i sama sie­bie napo­tkam.

O naszych dzia­ła­niach decy­du­ją zda­nia, nad któ­ry­mi prze­szli­śmy do porząd­ku dzien­ne­go. Gin­czan­kę mier­zi „porzą­dek dzien­ny”, bie­gnie przez chasz­cze doznań, zachłan­nie bie­rze świat na język. Lecz przy­cho­dzi taki moment, że gubi się w sma­kach, że zaczy­na tęsk­nić do tych naj­prost­szych. Chce się wydo­być z języ­ka, by odna­leźć sło­wo-cia­ło, sło­wo-przed­miot. Wyplu­wa język ze sma­kiem, z gorz­ką świa­do­mo­ścią, że nigdy się go nie pozbę­dzie, ze słod­ką tęsk­no­tą za jego ilu­zo­rycz­no­ścią. Sło­no pła­cąc za sie­bie wypo­czwa­rza­ją­cą się z tek­stu. Bez cie­nia pew­no­ści, czy na koń­cu jest jabł­ko z drze­wa pozna­nia, czy zapach kwa­śnych jabłek. Fascy­nu­je mnie u Gin­czan­ki ten led­wie zary­so­wa­ny, ale zauwa­żal­ny gest porzu­ca­nia poezji, gest Mic­kie­wi­cza i Róże­wi­cza.