Za zamkniętymi drzwiami

Rume­na Buža­ro­vska jest mistrzy­nią psy­cho­lo­gicz­nych por­tre­tów, a jej kobie­ce boha­ter­ki opo­wia­da­ją codzien­ne histo­rie, obra­zu­jąc spo­łecz­no-poli­tycz­ną rze­czy­wi­stość Mace­do­nii: peł­ną korup­cji, błysz­czą­cych buti­ków, bie­dy i prze­mo­cy. Buža­ro­vską naj­bar­dziej inte­re­su­ją codzien­ne dra­ma­ty, któ­re roz­gry­wa­ją się za zamknię­ty­mi drzwia­mi domów, tłam­sząc jej boha­te­rów i roz­bi­ja­jąc ich świat. Jej boha­ter­ki to nie wojow­nicz­ki. Ich dra­mat, któ­ry nie­jed­no­krot­nie czy­ta się niczym thril­ler, opo­wie­dzia­ny jest w chłod­ny, opa­no­wa­ny spo­sób, pozwa­la­jąc jed­nak czy­tel­ni­ko­wi zbli­żyć się do nich i poznać w nie­mal­że intym­ny spo­sób.

Mika Bul­je­vić, Book­sa, Zagreb

Każ­de opo­wia­da­nie Buža­ro­vskiej to z rze­mieśl­ni­czą pre­cy­zją skom­po­no­wa­ne stu­dium ludz­kich rela­cji. Autor­ce nie cho­dzi przy tym jedy­nie o „flirt” z mini­ma­li­zmem jako arty­stycz­nym kon­cep­tem. Nie, Buža­ro­vska po pro­stu nie dopusz­cza do swo­jej nar­ra­cji nicze­go, co w jakiś spo­sób by się jej nie przy­słu­ży­ło. W ten spo­sób czy­tel­nik otrzy­mu­je zupeł­nie osob­ną fik­cję lite­rac­ką. Nie jest więc przy­pad­kiem, że kry­ty­cy jej twór­czo­ści wska­zy­wa­li na powi­no­wac­two arty­stycz­ne z Carve­rem czy Mun­ro – zwłasz­cza z Mun­ro, i to nie tyl­ko ze wzglę­du na „kobie­cą per­spek­ty­wę”.

Teo­fil Pančić

Moż­na powie­dzieć, że Buža­ro­vska pisze „eko­no­micz­nie”, jak przy­sta­ło na dobrą autor­kę małych próz. Jej opo­wia­da­nia, pro­ste, ale tre­ści­we, nie­jed­no­krot­nie z otwar­tym zakoń­cze­niem, dyna­micz­ne, nie­rzad­ko gęste od zna­czeń, poka­zu­ją, jak codzien­ne życie w swo­jej powsze­dnio­ści kry­je w sobie mnó­stwo intryg, jeśli tyl­ko potra­fi się je dobrze obser­wo­wać. Buža­ro­vska potra­fi to na pew­no.

Jagna Poga­čnik

W opo­wia­da­niach Buža­ro­vskiej to, co lokal­ne, mace­doń­skie, pięk­nie prze­ni­ka się z uni­wer­sal­nym ludz­kim dra­ma­tem i spo­łecz­ną opre­sją. Jej nie­na­gan­ne pod wzglę­dem arty­stycz­nym opo­wia­da­nia są pro­po­zy­cją wglą­du w ludz­ką psy­chi­kę, dostar­cza­jąc jed­no­cze­śnie spo­rej daw­ki spo­łecz­nej świa­do­mo­ści i tegoż spo­łe­czeń­stwa kry­ty­ki, co spra­wia, że tak widocz­ny jest ich eman­cy­pa­cyj­ny poten­cjał.

Kar­la Pudar, Cro­atian Wri­ters’ Asso­cia­tion

Czę­sto powta­rzam, że naj­trud­niej jest pisać łatwo i w spo­sób przej­rzy­sty, ale jed­no­cze­śnie tak, by tekst nie tra­cił na głę­bi. To wła­śnie cecha opo­wia­dań Buža­ro­vskiej. Zawie­ra­ją dużą daw­kę tej głę­bi, cza­sem mają też w sobie coś sur­re­ali­stycz­ne­go, cza­sem znaj­dzie się tam pier­wia­stek „thril­le­ra”. Bez wzglę­du na to jak bar­dzo jest się oczy­ta­nym – pro­za Buža­ro­vskiej zawsze nas czymś zasko­czy.

Bekim Sej­ra­no­vić

(prze­kład z angiel­skie­go – Alek­san­dra Olszew­ska, z chor­wac­kie­go – Miłosz Wali­gór­ski)

Pro­jekt Nowe gło­sy z Euro­py reali­zo­wa­ny przez Biu­ro Lite­rac­kie wraz z mię­dzy­na­ro­do­wy­mi insty­tu­cja­mi lite­rac­ki­mi dzia­ła­ją­cy­mi w ramach plat­for­my Lite­ra­ry Euro­pe Live i finan­so­wa­ny z unij­ne­go pro­gra­mu Kre­atyw­na Euro­pa.