Mój pan mąż

Pozna­łam Gora­na na jed­nym z festi­wa­li poezji. Jego wło­sy zaczę­ły wte­dy siwieć – teraz są już cał­kiem bia­łe, a on, jak przy­pusz­czam, sądzi, że to „część jego nowe­go sek­sa­pi­lu”, jak mi kie­dyś powie­dział. Niby to żar­to­wał, a jed­nak podej­rze­wam, że napraw­dę tak myśli. Chcia­łam go spy­tać, czy prze­rze­dzo­ne wło­sy i ten poły­skli­wy niby-skalp w kolo­rze naj­pierw sto­pio­ne­go, potem stward­nia­łe­go wosku są rów­nież czę­ścią „nowe­go sek­sa­pi­lu”, ale się powstrzy­ma­łam. On nie przyj­mu­je żad­nej kry­ty­ki. Zaraz się zło­ści, a kie­dy poczu­je złość, zaczy­na się obra­żać – i tak mija­ją dni, póki się nie poni­żysz, żeby wresz­cie prze­stał być nie do znie­sie­nia, i, daj­my na to, „przy­pad­kiem” wyre­cy­tu­jesz jeden z jego utwo­rów. Jakiś czas temu był wku­rzo­ny, bo nie chcia­łam prze­czy­tać tego, co napi­sał poprzed­niej nocy.

– Nie mam teraz cza­su, jutro – powie­dzia­łam. – Jutro.

– Nie masz cza­su dla trzech wier­szy, tak?

Wyczu­łam gniew w jego gło­sie i chcia­łam cof­nąć to, że go ode­pchnę­łam, ale już było za póź­no. Cokol­wiek bym powie­dzia­ła, było­by nie tak. Dla­te­go nawet nie otwo­rzy­łam ust.

– No, to idź na spa­cer, pole­se­ruj sobie – powie­dział i trza­snął drzwia­mi.

„Lese­ro­wać” – tego sło­wa uży­wa zawsze, gdy przy­go­to­wu­ję zaję­cia na następ­ny dzień. Bo sko­ro napraw­dę znam histo­rię, to prze­cież nie muszę przy­go­to­wy­wać się do zajęć. „Jeśli wiesz, to wiesz” – powie­dział kie­dyś, patrząc mi bez­czel­nie pro­sto w oczy.

Zresz­tą jego wier­szy napraw­dę nie chcę czy­tać, a tym bar­dziej słu­chać – nie­kie­dy nara­ża mnie na takie męki. Kie­dy byli­śmy jesz­cze zako­cha­ni i nie mie­li­śmy dzie­ci, czę­sto upra­wia­li­śmy seks, potem on szep­tał mi wier­sze do ucha, leże­li­śmy zdy­sza­ni i spo­ce­ni. Kie­dyś wier­sze były o kwia­tach, głów­nie orchi­de­ach – bo „przy­po­mi­na­ły mu picz­ki” – jak połu­dnio­we wia­try, jak zmo­ry, jak mor­ska bry­za. Wspo­mi­nał też o egzo­tycz­nych przy­pra­wach, tka­ni­nach, o cyna­mo­nie i aksa­mi­cie. Że niby ja sma­ku­ję jak cyna­mon, mięk­ka jestem jak aksa­mit, moje wło­sy pach­ną morzem – jed­nak ja wiem, że to nie­praw­da, bo kie­dyś mat­ka powie­dzia­ła mi, że moje wło­sy śmier­dzą. Nawia­sem mówiąc, w takich chwi­lach jego sło­wa strasz­nie mnie pod­nie­ca­ły. Wciąż pra­gnę się z nim kochać, cho­ciaż czę­sto nie jest od razu gotów, więc muszę przy­wo­ły­wać obra­zy i sło­wa przez nie­go wyszep­ta­ne, żeby mi się nadal chcia­ło, kie­dy on poczu­je wresz­cie ocho­tę.

Teraz już tego nie robi, dzię­ki Bogu. Przez tę jego tak zwa­ną twór­czość już napraw­dę nie mam chę­ci w ogó­le czy­tać poezji, choć­by nawet jed­ne­go utwo­ru, a co dopie­ro mówić o tym, żebym słu­cha­ła, jak on recy­tu­je swo­je wier­sze. Nie­ste­ty, ostat­nio muszę to robić, czy tego chcę, czy nie, cza­sem dla­te­go, o czym już mówi­łam, że Goran bar­dzo się zło­ści i nie mogę ani sie­bie, ani dzie­ci uchro­nić przed naszym kon­flik­tem. Odkąd prze­sta­li­śmy się czę­sto kochać, Goran zaczął recy­to­wać mi swo­je wier­sze na głos, zamiast pozwo­lić, żebym sama je prze­czy­ta­ła. Kie­dy widzę, jak stoi na środ­ku salo­nu w moc­nym świe­tle lam­py, któ­re pod­kre­śla jego kul­fo­no­wa­ty nos i nie­świe­ży kolor skó­ry na twa­rzy, zaczy­nam rozu­mieć, że jego poezja tak napraw­dę wca­le nie jest dobra. Czę­sto nie odno­si się do nicze­go, poza opo­wie­ścią o tym, jak on pisze swo­je wier­sze. Myślę, że to go na serio eks­cy­tu­je. Nawet sek­su­al­nie.

Oto przy­kład:

Przy­no­si z sobą zapa­chy jak jesień
spły­wa­ją­ce
jak kro­ple desz­czu w oczach sło­wa
two­rzą z niej mój wiersz

Może to nie jest naj­lep­szy przy­kład, ale tyl­ko to znam na pamięć, bo ostat­ni wers „sło­wa two­rzą z niej mój wiersz” kie­dyś mu „przy­pad­kiem” wyre­cy­to­wa­łam, żeby prze­stał się wresz­cie zło­ścić. To zna­czy wła­ści­wie wymru­cza­łam – to mu szcze­gól­nie schle­bia, bo od zawsze pra­gnął, by któ­ryś kom­po­zy­tor uwiecz­nił jego wier­sze w muzy­ce. On nie rozu­mie, że to nie­moż­li­we. W jego wier­szach nie ma ryt­mu, a czę­sto nawet jakie­go­kol­wiek sen­su. To wszyst­ko są puste fra­zy pouty­ka­ne to tu, to tam w roz­ma­itych utwo­rach, by jakiś pro­stak pomy­ślał, że to brzmi jak Bóg wie co, kie­dy natknie się na egzo­tycz­ne sło­wo, na przy­kład „cyna­mon” albo „aksa­mit”. Ja też tak myśla­łam, kie­dy byłam mło­da i głu­pia, i dawa­łam się łapać na takie nume­ry.

Boże, jaka ja byłam głu­pia, to po pro­stu nie­by­wa­łe. Nie mogę sobie tego wyba­czyć. No cóż, opo­wiem, jak się pozna­li­śmy, mówi­łam to już wcze­śniej, na festi­wa­lu poezji. Byłam tam w roli tłu­macz­ki, bo zanim zaczę­łam wykła­dać histo­rię, dora­bia­łam sobie wła­śnie jako tłu­macz­ka. W salo­nie wiel­kie­go hote­lu, w któ­rym wszyst­kich nas, poetów i tłu­ma­czy, ulo­ko­wa­no, spo­tka­li­śmy się któ­re­goś wie­czo­ra i śpie­wa­li­śmy razem fol­ko­we utwo­ry. Teraz wiem, że ci pożal się Boże poeci chcie­li poczuć się waż­ni – nie tyl­ko wie­dzą, że piszą poezję, nie tyl­ko są taki­mi wraż­li­wy­mi ludź­mi, ale zna­ją się też na muzy­ce tra­dy­cyj­nej, oczy­wi­ście, są muzy­kal­ni, umie­ją śpie­wać. I wte­dy poja­wił się Goran. Na potrze­by tego wie­czo­ru był ubra­ny w bia­łą koszu­lę hafto­wa­ną w tra­dy­cyj­ne wzo­ry. Muszę przy­znać, że wyglą­dał świet­nie. Goran był napraw­dę przy­stoj­ny. Jeśli dobrze się zasta­no­wię, to wła­śnie dla­te­go się w nim zako­cha­łam. Miał umię­śnio­ną klat­kę pier­sio­wą, wyglą­da­ła jak dobrze wyko­na­na rzeź­ba, ramio­na i ręce moc­ne, sil­ne – chcia­ła­byś, żeby bez koń­ca cię trzy­ma­ły w obję­ciach, nie puści­ły, nie pozwo­li­ły odejść, żeby dokądś cię pro­wa­dzi­ły.

Tak czy owak, Goran nie sie­dział jak inni, tyl­ko stał z boku, opie­rał się o ścia­nę, obser­wu­jąc wszyst­ko z pochy­lo­ną gło­wą. Wresz­cie docze­kał się chwi­li, gdy wszy­scy uci­chli, wypro­sto­wał się i zaczął śpie­wać ludo­wą pieśń – jestem pew­na, że to było „More sokol pie”, sokół wodę pije, bo wiem, że innej nie zna. Tak teatral­nie zawo­dził z ocza­mi zamknię­ty­mi i gło­wą odchy­lo­ną do tyłu, i tak mu tań­czy­ła grdy­ka góra–dół w gar­dle, że przy­po­mi­nał mi kogu­ta, któ­ry wyda­je z sie­bie to swo­je „kuku­ry­ku”. Wyglą­dał śmiesz­nie, a jed­no­cze­śnie patrzy­łam na jego ręce i ramio­na, wyobra­ża­jąc sobie, że mnie do sie­bie przy­cią­ga. Kie­dy prze­stał zawo­dzić, docze­kał się braw i spoj­rzał w moją stro­nę. Oczy miał lek­ko załza­wio­ne, pew­nie z powo­du wysił­ku przy kuku­ry­ka­niu. I wte­dy dopie­ro wyda­ły mi się prze­peł­nio­ne smut­kiem. Nagle poczu­łam, że chcę go pocie­szyć, co zro­bi­łam tego wie­czo­ra w jego poko­ju. I tak to się wszyst­ko zaczę­ło. Nie prze­sta­wał bywać na festi­wa­lach poezji – jeź­dzi tam za każ­dym razem, gdy tyl­ko pozwa­la mu na to pra­ca, z któ­rej, nawia­sem mówiąc, nie naj­le­piej się wywią­zu­je. Mogę sobie tyl­ko wyobra­żać, co wypra­wia na tych festi­wa­lach poezji. Po pierw­sze, zabie­ra waliz­kę wypeł­nio­ną do poło­wy swo­imi cien­ki­mi tomi­ka­mi w kiep­skich pla­sti­ko­wych okład­kach. Więk­szość z nich prze­tłu­ma­czo­no na angiel­ski i kil­ka bał­kań­skich języ­ków, żeby inni mogli prze­czy­tać jego wypo­ci­ny. Ja nie wła­dam języ­kiem, któ­ry go inte­re­su­je, na wyso­kim pozio­mie, więc na razie nie zmu­sza mnie, bym go tłu­ma­czy­ła, to aż dziw­ne. Myśli, że nie inte­re­su­je mnie poezja, nie rozu­miem jej, bo ostat­nio nie wyka­zy­wa­łam prze­sad­ne­go zacie­ka­wie­nia tym, co robi. A tłu­ma­cze­nia jego wier­szy są strasz­ne. Nie cho­dzi o zawar­tość wier­szy – to i tak pust­ka – one są po pro­stu gra­ma­tycz­nie nie­zbor­ne, peł­ne błę­dów. Bo to on jest taki mar­ny. Chce, żeby tłu­ma­czy­li wier­sze, ale nie ma zamia­ru za to pła­cić. Dla­te­go zawsze znaj­du­je jakieś bied­ne mło­de dziew­czy­ny, któ­re zapew­ne uwo­dzi swo­im doj­rza­łym „sek­sa­pi­lem”, a one tłu­ma­czą mu bez zapła­ty albo za mini­mal­ne hono­ra­rium. Kil­ka razy sły­sza­łam, jak się z nimi tar­gu­je – jako nagro­dę daje im dzie­sięć egzem­pla­rzy swo­jej książ­ki. Napraw­dę się za to wsty­dzę, ale co ja mogę zro­bić.

Kie­dy już wra­ca z festi­wa­lu poezji, poka­zu­je mi zdję­cia zro­bio­ne apa­ra­tem cyfro­wym. Czę­sto daje go komuś, by ten ktoś go sfo­to­gra­fo­wał. I dla­te­go ma mnó­stwo zdjęć, jak recy­tu­je poezję, sto­jąc za pul­pi­tem, do mikro­fo­nu, z jed­nym z tomi­ków swo­ich wier­szy w ręce. Na wszyst­kich ma „twarz poety” – co mu powie­dzia­łam otwar­tym tek­stem, bo to mu schle­bia, nie wiem cze­mu – jego brwi są lek­ko unie­sio­ne, jed­na bar­dziej niż dru­ga, jak­by był zatro­ska­ny, ale i wzru­szo­ny. Klat­ka pier­sio­wa wypchnię­ta do przo­du. Wło­sy świe­żo umy­te, lek­ko falu­ją na wio­sen­nym wie­trze w nad­mor­skich miej­sco­wo­ściach, gdzie szcze­gól­nie lubi bywać na festi­wa­lach. Na innych zdję­ciach poja­wia­ją się czę­sto kobie­ty, rza­dziej męż­czyź­ni. Mło­dych dziew­cząt, hostess festi­wa­lo­wych, ja się nie boję. Nie wie­rzę, że on im się podo­ba, bo jest dla nich zbyt sta­ry i śmiesz­ny. Dla­te­go myślę, że uwo­dzi inną kate­go­rię kobiet. To są te damy, tro­chę grub­sze, z fałd­ka­mi w pasie i pod pacha­mi, gdzie sta­nik wrzy­na się w tłuszcz. Cho­dzą w czer­wo­nych albo czar­nych, opi­na­ją­cych cia­ło bluz­kach. Wło­sy naj­czę­ściej też czar­ne, a na ustach czer­wo­na szmin­ka. Cza­sem na gło­wie mają dra­ma­tycz­ne kape­lu­sze. Wiel­ka, błysz­czą­ca biżu­te­ria zdo­bi ich tłu­ste pal­ce i szy­je. Chcą ema­no­wać doj­rza­łą kobie­co­ścią, pra­gną pach­nieć cyna­mo­nem i mieć głos mięk­ki jak aksa­mit. A niech tam. Może Goran im pomo­że. Mnie już wszyst­ko jed­no.

Jed­nak cza­sem w nocy przy­tu­la się do mnie i mówi: „Orchi­deo, otwórz się”, i ja się otwie­ram.