To nie jest kółko literackie

Mar­ta Pod­gór­nik: Mar­ci­nie, Miko­łów to jed­no z naj­bar­dziej poetyc­kich miast Pol­ski. To mia­sto Rafa­ła Wojacz­ka, któ­re­go duch wyda­je się być tam wszech­obec­ny. Kie­dy jed­nak uno­si się nad Two­imi wer­sa­mi, mam wra­że­nie, że to wywo­ły­wa­nie na zasa­dzie roz­mo­wy… z już prze­two­rzo­nym mitem.

Mar­cin Bies: Zda­je się, że trud­no uciec od mitu; nie­wy­klu­czo­ne, że gdy­by Miko­łów był rodzin­nym mia­stem, daj­my na to, księ­dza Twar­dow­skie­go, rów­nież ten i ów dopa­trzył­by się jakichś powią­zań inter­tek­stu­al­nych, czy też poczuł podob­ny kli­mat wier­sza. Nie­mniej jed­nak duch Wojacz­ka jest tu wszech­obec­ny. Jego książ­ki sta­ją się lek­tu­rą obo­wiąz­ko­wą dla wszyst­kich począt­ku­ją­cych czy­tel­ni­ków. Mit poety prze­klę­te­go pod­nie­ca, a wier­sze Rafa­ła nie­rzad­ko są tu pierw­szym kon­tak­tem z lite­ra­tu­rą. Taki miko­łow­ski arche­typ. Jed­na­ko­woż nie silę się na dys­kurs z mitem. Woja­czek tkwi w miko­łow­skim poecie jak hymn „Miko­łow­ska Mat­ko Mary­jo” w gło­wie pro­bosz­cza tutej­szej bazy­li­ki.

A jed­nak pod­rą­żę temat. Jaki jest Twój sto­su­nek do kobiet (pytam, zazna­czam, o lite­ra­tu­rę)? Tu, i w kwe­stiach sacrum, widzę podo­bień­stwa mię­dzy tym, co piszesz, a twór­czo­ścią Wojacz­ka?

Hm, kie­dy kobie­ta poja­wia się w wier­szu, lub gdy odzy­wa się w nim kobie­cy pod­miot nadaw­czy, dzie­je się coś, prze­pra­szam, wznio­słe­go. Taka kate­go­ria este­tycz­na, o któ­rą, wyda­je mi się, trud­no we współ­cze­snej poezji. Zresz­tą poezja w ustach kobiet brzmi lepiej. Kobie­ta jako bohater(ka) wier­sza wyglą­da lepiej. Kobie­ta w wier­szu pisa­nym przez męż­czy­znę doda­je zna­cze­nia, a dla piszą­ce­go jest obco­wa­niem z wiel­ką zagad­ką. A może to naj­czyst­sza for­ma sub­li­ma­cji?

To opo­wiedz mi tro­chę o polo­ni­sty­ce, któ­rą ponow­nie, jak sły­sza­łam, stu­diu­jesz; czym jest dla poety stu­dio­wa­nie polo­ni­sty­ki? Co będziesz potem robił (o ile nie zadzia­ła to na Cie­bie jak „maść prze­ciw poezji”)?

Z polo­ni­sty­ką rzecz wyglą­da tak, że stwa­rza pew­ne moż­li­wo­ści poznaw­cze. Prze­czy­ta­łem tu mnó­stwo ksią­żek, do któ­rych zapew­ne nie miał­bym dostę­pu stu­diu­jąc na przy­kład budo­wę maszyn. Są tu boga­to wypo­sa­żo­ne biblio­te­ki, tanie żar­cie i genial­na kadra lite­ra­tu­ro­znaw­cza. Część wykła­dow­ców zna się z imprez lite­rac­kich, panu­je „szta­ma” wyni­ka­ją­ca ze wspól­no­ty zain­te­re­so­wań. Spra­wa kom­pli­ku­je się, kie­dy trze­ba zacząć się babrać w sta­ro­cer­kiew­no­sło­wiań­skim czy histo­rii języ­ka. I przed języ­ko­znaw­ca­mi lepiej nie przy­zna­wać się do bycia poetą. Poetów nie lubią bar­dziej niż współ­cze­snej poezji; kie­dyś po obla­nym egza­mi­nie z gra­ma­ty­ki opi­so­wej kole­żan­ka chcia­ła wpły­nąć na pew­ne­go powszech­nie cenio­ne­go języ­ko­znaw­cę i powie­dzia­ła mu, że piszę. „To nie jest kół­ko lite­rac­kie”, odpo­wie­dział, i upier­do­lił mnie na wszyst­kich kolej­nych ter­mi­nach. No i wię­cej tu znaw­ców kosme­ty­ków niż lite­ra­tu­ry. To przez poku­tu­ją­cy mit uło­żo­nej dziew­czyn­ki z pierw­szej ław­ki, któ­rej do peł­ni macie­rzyń­skie­go szczę­ścia bra­ku­je tyl­ko deli­kat­ne­go oby­cia kul­tu­ral­ne­go. A po stu­diach chcia­łem uczyć dzie­ci, ale kiep­sko to widzę.

Haj­le Sile­sia. Teraz tro­chę pry­wa­ty (śmiech). Czy ist­nie­je jesz­cze na moim uko­cha­nym Gór­nym ślą­sku gór­no­ślą­ska poezja, tak ład­nie kie­dyś nazwa­na przez kry­ty­ka „ślą­ską szko­łą poezji życia”?

Dopó­ki nie­stru­dzo­ny poeta Matusz będzie wal­czył o eks­ter­mi­na­cję ślą­skich poetów, zwłasz­cza miko­łow­skich, dopó­ty ist­nie­je nie­zbi­ty dowód na to, że ślą­ska szko­ła poezji życia ma się dobrze. Haj­le Sile­sia, to chy­ba rów­nież pew­ne­go rodza­ju feno­men; trzy­ma­my się tu w dużej kupie, a jeden za dru­gim stoi murem.

Bywasz też muzy­kiem. Trans­po­zy­cja wier­sza na dźwięk (brzmi strasz­nie) jest moż­li­wa?

Bez wąt­pie­nia wiersz ma w sobie muzy­kę, coś poza­tek­sto­we­go, podob­nie jak muzy­ka zawie­ra w sobie ele­ment poza­mu­zycz­ny. Dla­te­go chy­ba tak dobrze do sie­bie pasu­ją, muzy­ka do wier­sza i wiersz do muzy­ki. A muzy­kiem jestem kiep­skim, w zasa­dzie spo­śród sied­miu bra­ci Bies jestem jedy­nym nie­gra­ją­cym, jak już to poga­dam coś, zro­bię chó­rek… Poza jed­nym utwo­rem, do wier­sza Wojacz­ka…

Ulu­bio­na pio­sen­ka (mam nadzie­ję, że dan­cin­go­wa)?

Let’s dan­ce…