Byłbym pisarzem, nawet gdybym niczego nie napisał

Mał­go­rza­ta Kolan­kow­ska: Czym są „rze­czy pierw­sze”?

Bru­no Vie­ira Ama­ral: Rze­czy pierw­sze to pierw­sze wspo­mnie­nia, pierw­sze miło­ści, pierw­sze roz­cza­ro­wa­nia, poraż­ki. To jest to, co wią­że się z pierw­szym okre­sem życia.

Jak zro­dził się pomysł napi­sa­nia tej książ­ki?

Powo­li. Zbie­ra­łem histo­rie na temat dziel­ni­cy, w któ­rej się uro­dzi­łem, prze­glą­da­łem gaze­ty, wymy­śla­łem inne histo­rie. Wie­dzia­łem, że książ­ka będzie o tej dziel­ni­cy, ale nie wie­dzia­łem, jak opo­wie­dzieć te histo­rie w taki spo­sób, aby nie utra­ci­ły mocy wewnątrz powie­ści.

Jak zatem jest skon­stru­owa­na powieść?

Zaczy­na się pro­lo­giem napi­sa­nym w pierw­szej oso­bie, w któ­rym czy­tel­nik pozna­je dziel­ni­cę dzię­ki nar­ra­to­ro­wi, Bru­no, któ­ry, po roz­sta­niu z kobie­tą, jest zmu­szo­ny wró­cić do domu mat­ki. Po tym dłu­gim wstę­pie nastę­pu­ją roz­dzia­ły przed­sta­wia­ją­ce posta­cie lub wyda­rze­nia w dziel­ni­cy. Na koń­cu, w epi­lo­gu, nar­ra­tor snu­je reflek­sje na temat tego wszyst­kie­go, co odkrył wra­ca­jąc do swo­ich korze­ni.

Czy Bru­no to Pań­skie alter ego?

Mamy pew­ne cechy wspól­ne, ale w kwe­stiach zasad­ni­czych róż­ni­my się od sie­bie.

Dla­cze­go spor­tre­to­wał Pan wła­śnie tę dziel­ni­cę?

Ponie­waż bar­dzo dobrze ją zna­łem. Tak dobrze, że bar­dzo łatwo było wymy­ślić histo­rie i posta­cie, któ­re wpa­so­wa­ły­by się w ten kli­mat.

Czy książ­ka może być klu­czem do zro­zu­mie­nia Por­tu­gal­czy­ka?

Nie sądzę, aby książ­ka była w sta­nie wytłu­ma­czyć cudzo­ziem­co­wi, czym jest Por­tu­ga­lia. Gdy­by taka w ogó­le ist­nia­ła, na pew­no nie była­by to wła­śnie ta powieść. Być może nie­któ­re posta­cie mogły­by być przy­kła­dem pew­ne­go por­tu­gal­skie­go fata­li­zmu, ale nie było moją inten­cją wyja­śnie­nie, czym jest mój kraj.

Czy w powie­ści jest ślad mitycz­nej por­tu­gal­skiej sau­da­de?

Myślę, że nie. W pew­nym momen­cie nar­ra­tor mówi: „nostal­gia może być wkur­wia­ją­cą cho­ro­bą”

Co to zna­czy „być Por­tu­gal­czy­kiem”? Czy sam język wpły­wa na spo­sób pisa­nia?

To ozna­cza mieć doku­ment potwier­dza­ją­cy, że jestem Por­tu­gal­czy­kiem, ozna­cza, że pła­cę podat­ki w Por­tu­ga­lii i to ozna­cza rów­nież, że moż­na bun­to­wać się prze­ciw­ko wszyst­kim naszym zasa­dom. Jeśli idzie o dru­gie pyta­nie, tak, tak jest z każ­dym języ­kiem.

Dla­cze­go Pan pisze?

Piszę, kie­dy mam coś do powie­dze­nia. Albo nie mam, ale ktoś pro­si mnie, abym coś o czymś napi­sał i ofe­ru­je w zamian pie­nią­dze.

Gdzie szu­ka Pan inspi­ra­cji?

W rze­czy­wi­sto­ści, wśród ludzi, któ­rzy mnie ota­cza­ją, ludzi, z któ­ry­mi się sty­kam, w wia­do­mo­ściach pra­so­wych.

Czu­je się Pan bar­dziej pisa­rzem, tłu­ma­czem czy poetą?

Pisa­rzem.

Czy pra­gnie­nie pisa­nia poja­wi­ło się nagle?

Myślę, że zawsze byłem pisa­rzem i był­bym nim, nawet gdy­bym nicze­go nie napi­sał.

Nazwa­no Pana dru­gim José Sara­ma­go, to chy­ba duża odpo­wie­dzial­ność?

Sta­ram się nie zasta­na­wiać nad tym, cze­go nie mogę kon­tro­lo­wać i jed­ną z takich rze­czy są wła­śnie opi­nie na temat moich ksią­żek.

Jakie są pań­skie inspi­ra­cje lite­rac­kie?

Wszyst­ko, co czy­tam. Jestem tak podat­ny na wpły­wy (lub na inspi­ra­cje), że nawet to, co sam piszę, mnie inspi­ru­je.

Czy ma Pan pla­ny na kolej­ną książ­kę?

Tak, ale książ­ki potra­fią być kapry­śne. Wolę mówić, że mam pomy­sły.

Któ­re z wier­szy chciał­by Pan opu­bli­ko­wać po pol­sku?

Żad­ne­go. Pol­scy czy­tel­ni­cy nie zasłu­gu­ją na takie tor­tu­ry.