Aleš ŠTEGER: Księga rzeczy

4 lip­ca w Biu­rze Lite­rac­kim uka­zu­je się Księ­ga rze­czy Ale­ša Šte­ge­ra w tłu­ma­cze­niu Miło­sza Bie­drzyc­kie­go. To pierw­sza z trzech poetyc­kich pro­po­zy­cji publi­ko­wa­nych w tym roku w serii Nowy euro­pej­ski kanon lite­rac­ki. Kolej­ne to: kobalt Clau­diu Komar­ti­na i Sta­tua wol­no­ści Mai Urban.

4 lip­ca w Biu­rze Lite­rac­kim uka­zu­je się Księ­ga rze­czy Ale­ša Šte­ge­ra w tłu­ma­cze­niu Miło­sza Bie­drzyc­kie­go. To pierw­sza z trzech poetyc­kich pro­po­zy­cji publi­ko­wa­nych w tym roku w serii Nowy euro­pej­ski kanon lite­rac­ki. Kolej­ne to: kobalt Clau­diu Komar­ti­na i Sta­tua wol­no­ści Mai Urban. Auto­rzy będą gość­mi festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki 27 w Koło­brze­gu we wrze­śniu tego roku. Nowy euro­pej­ski kanon lite­rac­ki to wyjąt­ko­wa seria prze­kła­dów przy­go­to­wy­wa­na we współ­pra­cy z zagra­nicz­ny­mi wydaw­ca­mi. 21 ksią­żek, 21 auto­rów z 21 kra­jów na XXI wiek. W tym roku pozna­my pierw­szą sió­dem­kę – trzy książ­ki pro­za­tor­skie, trzy poetyc­kie i jed­ną pro­po­zy­cję prze­zna­czo­ną dla dzie­ci.

Księ­ga rze­czy to pre­cy­zyj­nie skom­po­no­wa­ny tom skła­da­ją­cy się z 50 wier­szy skon­cen­tro­wa­nych na przed­mio­tach i pró­bie ich uchwy­ce­nia z nie­an­tro­po­cen­trycz­nej per­spek­ty­wy. Kwe­stio­nu­ją one zasad­ność pod­sta­wo­wych opo­zy­cji binar­nych oraz sche­ma­tycz­ność codzien­nej per­cep­cji, otwie­ra­ją na nowe zna­cze­nia i odmien­ne for­my postrze­ga­nia rze­czy­wi­sto­ści. Ciem­ny, moc­ny wydźwięk emo­cjo­nal­ny kon­tra­stu­je tu z humo­rem, auto­iro­nią, wyko­rzy­sta­niem gier języ­ko­wych. To książ­ka, któ­ra jest doświad­cze­niem, prze­su­wa per­spek­ty­wę patrze­nia na codzien­ność. Przed­mio­ty sta­ją się głów­ny­mi boha­te­ra­mi wier­szy, a zna­cze­nia wokół nich roz­sze­rza­ją się i zabar­wia­ją emo­cjo­nal­nie.

Rafał Waw­rzyń­czyk w recen­zji zaty­tu­ło­wa­nej Mar­twa natu­ra ze spie­nio­nym mydłem pod­kre­śla baro­ko­we powi­no­wac­twa tej książ­ki i zauwa­ża, że poezja ta jest: „Nastro­jo­na na dość wyso­ki ton, zarzu­ca­ją­ca sie­ci na napraw­dę głę­bo­kich wodach, łapie balans dzię­ki lase­ro­wej pre­cy­zji ory­gi­nal­nych porów­nań, intru­zjom dow­ci­pu i swo­iste­mu przy­wią­za­niu do sce­na­riu­szy codzien­ne­go życia. Znaj­dą w niej coś dla sie­bie poła­wia­cze ‘dobrych wier­szy’ i kone­se­rzy roz­wi­nię­tych, źró­dło­wych sty­li­styk, nie wspo­mi­na­jąc o badacz­kach miko­ry­zy poezji pol­skiej i sło­weń­skiej”. Zwra­ca rów­nież uwa­gę, że „tom sło­weń­skie­go auto­ra wyróż­nia­ją żela­zna rama for­mal­na oraz ciem­ny kolo­ryt”.

W fascy­nu­ją­cej roz­mo­wie z Miło­szem Bie­drzyc­kim przy­go­to­wa­nej z oka­zji pre­mie­ry książ­ki Aleš Šte­ger stwier­dza: „Wier­sze w Księ­dze rze­czy uło­żo­ne są sie­dem razy według tego same­go wzor­ca. Podob­nie jak w Księ­dze Rodza­ju wędru­je­my od wody i lądów, poprzez przed­mio­ty i rośli­ny, do zwie­rząt. Z tym wszyst­kim skon­fron­to­wa­ny jest wiersz A jako sym­bo­licz­ny odwrót, śmierć nowo­cze­sne­go auto­ra i współ­cze­sne­go czło­wie­ka, z jego zapa­trze­niem w sie­bie i pozor­ną samo­wy­star­czal­no­ścią. (…) Pisa­niu Księ­gi rze­czy towa­rzy­szył wewnętrz­ny bunt prze­ciw­ko sta­wia­niu czło­wie­ka w cen­trum świa­ta”.

Aleš Šte­ger to sło­weń­ski poeta, pisarz, tłu­macz, redak­tor i kry­tyk lite­rac­ki, a tak­że dyrek­tor arty­stycz­ny wyda­rzeń lite­rac­kich i wydaw­ca. Jego twór­czość tłu­ma­czy się i publi­ku­je na całym świe­cie, autor jest zdo­byw­cą licz­nych sty­pen­diów lite­rac­kich i nagród, takich jak: mię­dzy­na­ro­do­wa nagro­da poetyc­ka Knji­že­vno žezlo, Best Trans­la­ted Book Award (USA, 2011), Ame­ri­can Asso­cia­tion of Teachers of Sla­vic and East Euro­pe­an Lan­gu­ages (USA, 2011), Horst Bie­nek Pri­ze. Prze­kła­dał mię­dzy inny­mi Pabla Neru­dę, Inge­borg Bach­mann i Cesa­ra Val­le­jo. Od 2021 roku jest juro­rem Grif­fin Poetry Pri­ze.

Księ­gę rze­czy prze­ło­żył Miłosz Bie­drzyc­ki – uzna­ny pol­ski poeta i tłu­macz, zali­cza­ny do poko­le­nia bru­lio­nu. Z wykształ­ce­nia inży­nier geo­fi­zyk. Autor dzie­wię­ciu tomów wier­szy (naj­now­szy to Porumb z 2013 roku) oraz licz­nych prze­kła­dów, mię­dzy inny­mi Toma­ža Šala­mu­na, Uro­ša Zupa­na, Jorie Gra­ham i Katji Gore­čan. Jego utwo­ry lite­rac­kie były publi­ko­wa­ne w Sło­we­nii i USA. Nomi­no­wa­ny do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia i Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius oraz zdo­byw­ca wraz z Kata­ri­ną Šala­mun-Bie­drzyc­ką Nagro­dy im. Wisła­wy Szym­bor­skiej za prze­kład wier­szy Uro­ša Zupa­na. Publi­ku­je rów­nież pod pseu­do­ni­mem MLB.