Biuro Literackie z trzema nominacjami do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej

W tym roku Nagro­da im. Wisła­wy Szym­bor­skiej zosta­nie przy­zna­na za lata 2019 i 2020. Wśród ksią­żek nomi­no­wa­nych za rok 2019 zna­la­zły się dwa tytu­ły wyda­ne w Biu­rze Lite­rac­kim: tom Ani­ma­lia Anny Ada­mo­wicz oraz poemiks Waruj Joan­ny Łań­cuc­kiej i Joan­ny Muel­ler. Z kolei jed­ną z pię­ciu ksią­żek wyda­nych w 2020 roku, któ­re zdo­by­ły nomi­na­cję, jest Zabaw­ne i zba­wien­ne Ada­ma Kacza­now­skie­go. Gra­tu­lu­je­my!

Anna Ada­mo­wicz nie ma naj­lep­sze­go zda­nia o gatun­ku ludz­kim, któ­ry bez­myśl­nie nisz­czy wła­sną pla­ne­tę, kolo­ni­zu­je kosmos, krzyw­dzi inne isto­ty i dła­wi się wła­snym kon­sump­cjo­ni­zmem. Jej Ani­ma­lia nie są jed­nak pom­pa­tycz­ną i łatwą dekla­ra­cją: „Oskar­żam!”, ale dro­bia­zgo­wą, roz­pi­sa­ną na wier­sze ana­li­zą pro­ce­sów bio­lo­gicz­nych, eko­lo­gicz­nych, spo­łecz­nych i kul­tu­ro­wych, któ­re mogą ska­zać ludz­kość i świat na zagła­dę, ale mogą też stać się dla nas oca­le­niem.

W roz­mo­wie z Dawi­dem Mate­uszem autor­ka doda­je: „Ani­ma­lia to może jest con­scio­us rap, choć napi­sa­ny raczej przez prze­ra­żo­ne świa­tem dziec­ko niż przez akty­wist­kę spo­łecz­ną. I praw­do­po­dob­nie niko­go ten rap nie zba­wi ani nie oca­li żad­ne­go czło­wie­ka ani roba­la, ale przy­naj­mniej komuś i cze­muś udzie­li gło­su, jakoś się usta­wi wzglę­dem tego prze­ra­ża­ją­ce­go świa­ta, sta­wi mu mier­ny i bier­ny opór”. Tom uka­zał się w ramach pro­jek­tu wydaw­ni­cze­go „Dru­ga i kolej­na książ­ka” reali­zo­wa­ne­go w ramach Pra­cow­ni Sta­cji Lite­ra­tu­ra w Stro­niu Ślą­skim.

Waruj Joan­ny Muel­ler i Joan­ny Łań­cuc­kiej ma nie­ty­po­wą for­mę poemik­su – książ­ki poetyc­kiej połą­czo­nej z komik­sem. Prócz tego, że poprzez swo­ją koope­ra­tyw­ną for­mę publi­ka­cja prze­ła­mu­je kla­sycz­ny model myśle­nia o tomie poetyc­kim jako dzie­le tyl­ko jed­ne­go auto­ra czy jed­nej autor­ki – wsłu­chu­je się w jesz­cze inne oso­by. Tema­tem prze­wod­nim są bowiem przy­go­dy kobie­cych gło­sów – roz­pi­sa­ne na tle zja­wisk spo­łecz­nych, kul­tu­ro­wych, poli­tycz­nych, histo­rycz­nych itd.

Tym samym Waruj sta­no­wi swo­iste ora­to­rium, w któ­rym głos jest udzie­la­ny kolej­nym solist­kom – boha­ter­kom czę­sto ska­za­nym na mil­cze­nie, odzy­wa­ją­cym się w róż­nych reje­strach, wal­czą­cym o zaist­nie­nie. Sam poemiks jest dla obu twór­czyń taką pró­bą gło­su – zarów­no wła­sne­go, jak i wspól­ne­go, tka­ne­go w prze­strze­ni arty­stycz­nych rela­cji, a nie kon­ku­ren­cji. Tom był tak­że nomi­no­wa­ny do Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius.

„Chcia­łem, żeby to była moja naj­czul­sza i naj­bru­tal­niej­sza książ­ka zara­zem. Mam nadzie­ję, że roz­ba­wi ona czy­tel­ni­ka do łez” – mówi o tomie Zabaw­ne i zba­wien­ne Adam Kacza­now­ski. W tym tomie nic nie jest takie, jak się wyda­je. Wier­sze wyła­nia­ją się tu z pro­zy, ta z kolei prze­bie­ra się w esej, a życie, któ­re wyglą­da­ło na kome­dię, zasty­ga w uda­wa­ny dra­mat. Śmiech nie jest śmie­chem, lecz gry­ma­sem roz­pa­czy. Joker może być każ­dą kar­tą: śmiesz­ną blot­ką i poważ­nym asem.

Poważ­no-śmiesz­ne są też roz­ryw­ki fun­do­wa­ne przez Kacza­now­skie­go: jed­ni boha­te­ro­wie przy zabi­ja­niu os bawią się w zba­wia­nie związ­ku, a dru­dzy – uwię­zie­ni na pla­cu zabaw – jedy­ne wyj­ście widzą w sko­ku z pią­te­go pię­tra biu­row­ca. „Jest w tej książ­ce coś, cze­go wcze­śniej u auto­ra w takim natę­że­niu mogli­śmy nie dostrze­gać, czy­li komicz­ność wła­śnie” – zauwa­ża Anna Kału­ża. I doda­je: „Jego stra­te­gię arty­stycz­ną nazwa­ła­bym – bio­rąc pod uwa­gę nie­któ­re jej aspek­ty – klau­na­dą”.

Nomi­no­wa­ne książ­ki wybra­ła kapi­tu­ła w skła­dzie: Andrej Cha­da­no­wicz, Xavier Far­ré, Woj­ciech Ligę­za, Anto­nia Lloyd-Jones, Karol Mali­szew­ski, Ali­na Świe­ściak i Doro­ta Wal­czak-Dela­no­is. Gala Nagro­dy im. Wisła­wy Szym­bor­skiej, pod­czas któ­rej pozna­my lau­re­atów i lau­re­at­ki, odbę­dzie się w sobo­tę 10 lip­ca o godz. 20:00 w ramach Festi­wa­lu Miło­sza. Orga­ni­za­to­rem kon­kur­su jest Fun­da­cja Wisła­wy Szym­bor­skiej.

Zobacz wykaz naszych nagród i wyróż­nień