BL‑e premiera / Elżbieta ŁAPCZYŃSKA Bestiariusz nowohucki

Książ­ka Elż­bie­ty Łap­czyń­skiej Bestia­riusz nowo­huc­ki – wyda­na w Biu­rze Lite­rac­kim w ramach pro­jek­tu „Pierw­sza książ­ka pro­zą”, nomi­no­wa­na do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia oraz Nagro­dy Lite­rac­kiej m.st. War­sza­wy – dostęp­na jest już w wer­sji elek­tro­nicz­nej. Debiu­tanc­ka powieść odsła­nia świat dziw­no­ści, kop­nię­tej meta­fi­zy­ki, ale i do bólu real­nej cie­le­sno­ści oraz bru­tal­no­ści pra­cy. Wsłu­chaj­cie się w gło­sy kobiet z Nowej Huty, zobacz­cie, jak wyku­wa się tu nowy czło­wiek.

Książ­ka Elż­bie­ty Łap­czyń­skiej Bestia­riusz nowo­huc­ki – wyda­na w Biu­rze Lite­rac­kim w ramach pro­jek­tu „Pierw­sza książ­ka pro­zą”, nomi­no­wa­na do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia oraz Nagro­dy Lite­rac­kiej m.st. War­sza­wy – dostęp­na jest już w wer­sji elek­tro­nicz­nej. Debiu­tanc­ka powieść odsła­nia świat dziw­no­ści, kop­nię­tej meta­fi­zy­ki, ale i do bólu real­nej cie­le­sno­ści oraz bru­tal­no­ści pra­cy. Wsłu­chaj­cie się w gło­sy kobiet z Nowej Huty, zobacz­cie, jak wyku­wa się tu nowy czło­wiek.

Doświad­cze­nia twór­cze Elż­bie­ty Łap­czyń­skiej obej­mu­ją dra­mat, reży­se­rię, lite­ra­tu­rę dzie­cię­cą i komiks. W Bestia­riu­szu nowo­huc­kim autor­ka przy­wo­łu­je sur­re­ali­stycz­ne obra­zy tego, co rodzi się na sty­ku ludz­kie­go doświad­cze­nia i fizycz­no­ści kom­bi­na­tu, wpro­wa­dza boha­te­rów owład­nię­tych zmy­sła­mi, zada­je pyta­nia o toż­sa­mość. Czy robot­ni­cze mia­sto jest „zie­mią obie­ca­ną”, a może lek­tu­ra zapro­wa­dzi nas znacz­nie dalej?

Nowa Huta, lata 50. Tu wyku­wa się nowy czło­wiek – pro­dukt nie­uda­ny i popsu­ty. Wie­lo­wąt­ko­wa opo­wieść jest snu­ta wła­śnie przez nowych ludzi, takich jak pro­rok czy­ta­ją­cy z wiel­ko­pie­co­wych opa­rów, zja­dacz­ka arsze­ni­ku, sobo­wtór­ka czy czło­wiek bez twa­rzy. Kie­dy w ich losy wkra­cza nie­ja­ki dok­tor Szpi­giel, wraz z nim poja­wia się zamęt.

„Elż­bie­ta Łap­czyń­ska się­ga po socre­ali­stycz­ne obra­zy i prze­twa­rza je tak, jak­by wyświe­tla­ła ich gro­te­sko­we warian­ty na ścia­nach wznie­sio­ne­go pod Kra­ko­wem mia­sta” – pisze Inga Iwa­siów w recen­zji towa­rzy­szą­cej pre­mie­rze. Zda­niem kry­tycz­ki autor­ka „pro­po­nu­je wła­sną wer­sję opo­wia­da­nia o lokal­no­ści, pamię­ci, prze­szło­ści, zwy­kłych ludziach i samym kon­stru­owa­niu nar­ra­cji z tych wszyst­kich impul­sów. Splą­ta­ną jak ciem­ne wnętrz­no­ści, pre­cy­zyj­ną jak dia­gno­zy nad-widzą­cych i nad-czu­ją­cych prze­wod­ni­ków po hucie – molo­chu z fał­da­mi”.

„Szcze­gól­nie fascy­no­wa­ły mnie kobie­ty i ich baga­że” – zdra­dza autor­ka w roz­mo­wie z redak­tor­ką książ­ki Alek­san­drą Grzem­ską. „Moi wyobra­że­ni tra­gicz­ni przy­by­sze, peł­ni defek­tów, cie­le­snych nie­zwy­kło­ści, zagu­bie­nia, noszą w sobie tę samą nie­sa­mo­wi­tość, co moja wyobra­żo­na Huta. Dłu­go szu­ka­łam odpo­wied­niej onto­lo­gii dla powie­ści. Uzna­łam, że sur­re­al­ność na gra­ni­cy tego, co moż­li­we i nie­moż­li­we, budzi wię­cej pytań, bar­dziej nie­po­koi. Nie cho­dzi tyl­ko o wymy­śla­nie odje­cha­nych boha­te­rów, a o odda­nie ludz­kie­go doświad­cze­nia, kon­dy­cji odrzut­ków, ludzi nie­waż­nych” – doda­je.

W Bestia­riu­szu nowo­huc­kim wyraź­nie sły­szy­my gło­sy kobiet. Nowa Huta mia­ła być miej­scem stwo­rzo­nym dla „ludzi pra­cy” obu płci, ale to wła­śnie boha­ter­ki i ich histo­rie oba­la­ją to wyide­ali­zo­wa­ne zało­że­nie. Osa­cza­ne przez napa­stli­we spoj­rze­nia, uwi­kła­ne w sidła prze­mo­co­wych rela­cji i ponad­ludz­kiej pra­cy fizycz­nej, o cia­łach roze­dr­ga­nych i myślach natar­czy­wych ‒ są raczej zaprze­cze­niem mitu o eman­cy­pa­cji przez pra­cę. Choć nie jest też tak, że pozo­sta­ją zupeł­nie osa­mot­nio­ne, zwłasz­cza gdy dzia­ła­ją razem.

Zamów książ­kę

Inne pre­mie­ry Biu­ra Lite­rac­kie­go