Charlotte VAN DEN BROECK: Rozcierki z ziemi

Docze­ka­li­śmy się kolej­nej pre­mie­ry Nowe­go euro­pej­skie­go kano­nu lite­rac­kie­go. Jest nią tom zna­nej z Nowych gło­sów z Euro­py i festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra Char­lot­te van den Bro­eck. Autor­ką prze­kła­du Roz­cie­rek z zie­mi zosta­ła Olga Nizio­łek.

Docze­ka­li­śmy się kolej­nej pre­mie­ry Nowe­go euro­pej­skie­go kano­nu lite­rac­kie­go. Jest nią tom zna­nej z Nowych gło­sów z Euro­py i festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra Char­lot­te van den Bro­eck. Autor­ką prze­kła­du Roz­cie­rek z zie­mi zosta­ła Olga Nizio­łek. Kra­jo­braz – pustyn­nej Doli­ny Śmier­ci, ale też morza, ama­zoń­skie­go lasu desz­czo­we­go czy miej­skie­go par­ku – jest jed­no­cze­śnie kobie­cym cia­łem. Autor­ka przy­glą­da się powią­za­niom mię­dzy zra­nie­nia­mi, jakich dozna­je jed­no i dru­gie.

„Pusty­nia, któ­rej obra­zy otwie­ra­ją tom, kon­tra­stu­je z morzem, któ­re­go meta­fo­ry zamy­ka­ją książ­kę. Bez wzglę­du jed­nak na to, jaki wyci­nek natu­ry sta­je się meta­fo­rą, poet­ka wszę­dzie dostrze­ga pul­so­wa­nie bogac­twa form życia. Roz­cier­ki z zie­mi opi­su­ją wyjąt­ko­wą immer­sję w świe­cie natu­ry – pod­miot­ka van den Bro­eck jest głę­bo­ko zanu­rzo­na w odczu­wa­nie tego, co ją ota­cza” – czy­ta­my w recen­zji Alek­san­dry Byr­skiej.

„Myślę, że na jakimś pozio­mie wszyst­kie for­my nio­są ze sobą cię­żar cza­sów”. W przy­pad­ku ‘Roz­cie­rek z zie­mi’, tej płasz­czy­zny pomię­dzy kobie­co­ścią a kra­jo­bra­zem czy też natu­rą i kobie­co­ścią, w dużym stop­niu cho­dzi o inwa­zyj­ne ruchy doty­czą­ce i cie­le­sno­ści, i wtar­gnię­cia w kra­jo­braz czy prób zawłasz­cze­nia kra­jo­bra­zu, czy­li o kwe­stie eko­lo­gii i femi­ni­zmu” – mówi autor­ka w wywia­dzie opu­bli­ko­wa­nym w biBLio­te­ce.

Wier­sze Char­lot­te van den Bro­eck odno­szą się do doświad­cze­nia cie­le­sne­go, dzię­ki cze­mu – zgod­nie z mot­ta­mi zaczerp­nię­ty­mi od Maurice’a Merleau-Ponty’ego oraz z kon­fe­syj­nej poezji Anne Sexton – oso­bi­sty, wręcz intym­ny cha­rak­ter zysku­je opis pary żół­wi w sadzaw­ce czy Afro­dy­ty z Kni­dos. W podob­ny spo­sób poet­ka odno­si się do innych tek­stów: od „Meta­mor­foz” Owi­diu­sza po pisma Hil­de­gar­dy z Bin­gen. Roz­cier­ki z zie­mi każą odejść od lek­tu­ry czy­sto umy­sło­wej, ale nigdy do koń­ca.

Char­lot­te van den Bro­eck jest bel­gij­ską poet­ką i pisar­ką, uzna­wa­ną za jeden z naj­ory­gi­nal­niej­szych gło­sów swo­je­go poko­le­nia. Debiu­to­wa­ła w 2015 roku tomi­kiem Kame­le­on, za któ­ry otrzy­ma­ła nagro­dę Her­man De Coninck Debu­ut­prijs. Dwa lata póź­niej uka­zał się „Nachtro­er”, nomi­no­wa­ny do nagro­dy VSB Poëzie­prijs. W 2019 roku opu­bli­ko­wa­ła Waag­stuk­ken – ese­je poświę­co­ne archi­tek­tom, któ­rzy popeł­ni­li samo­bój­stwo w zapro­jek­to­wa­nych przez sie­bie budyn­kach lub z ich powo­du.

W 2021 roku uka­zał się tomik Aar­du­itw­ri­jvin­gen, inspi­ro­wa­ny inter­dy­scy­pli­nar­nym pro­jek­tem, któ­ry autor­ka pro­wa­dzi­ła z artyst­ką audio­wi­zu­al­ną Janą Coore­vits. W swo­ich per­for­ma­tyw­nych wystę­pach Char­lot­te van den Bro­eck poszu­ku­je spo­so­bu na wyra­że­nie „wyma­wial­no­ści”, cie­le­sno­ści poezji. Jej tek­sty były tłu­ma­czo­ne na nie­miec­ki, fran­cu­ski, hisz­pań­ski, afri­ka­ans, serb­ski, angiel­ski i pol­ski.

Olga Nizio­łek uro­dzi­ła się w 1988 roku. Jest tłu­macz­ką z języ­ka nider­landz­kie­go i angiel­skie­go. Ukoń­czy­ła nider­lan­dy­sty­kę na Uni­wer­sy­te­cie Wro­cław­skim, miesz­ka­ła przez sie­dem lat w Amster­da­mie. Prze­ło­ży­ła kil­ka­na­ście ksią­żek, w tym uzna­ną za jeden z naj­lep­szych komik­sów 2020 roku powieść gra­ficz­ną Brech­ta Even­sa Jest zaba­wa. Wie­lo­krot­nie uczest­ni­czy­ła w pro­jek­tach Biu­ra Lite­rac­kie­go.