Eugeniusz TKACZYSZYN-DYCKI: Inaczej nie będzie

Trze­cią po tomach Roma­na Hone­ta i Jaku­ba Pszo­nia­ka pre­mie­rą zapo­wia­da­ją­cą festi­wal Trans­Port Lite­rac­ki 28 jest zbiór Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go Ina­czej nie będzie.

Kolej­ne książ­ki Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go od dwóch dekad zdo­by­wa­ją naj­waż­niej­sze nagro­dy lite­rac­kie, nie tyl­ko kra­jo­we, ale tak­że zagra­nicz­ne, nie­któ­re z nich dwu­krot­nie. W 2021 roku poeta otrzy­mał, jako dru­gi autor z Pol­ski (po Zbi­gnie­wie Her­ber­cie), Mię­dzy­na­ro­do­wą Nagro­dę mia­sta Mün­ster za prze­kład Kochan­ki Nor­wi­da (tłu­ma­czy­li Micha­el Zgo­dzay i Ulja­na Wolf). To wła­śnie to wyróż­nie­nie, obok okrą­głych sześć­dzie­sią­tych uro­dzin, jest dla Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go głów­nym pre­tek­stem do wyda­nia Ina­czej nie będzie.

Autor wybo­ru Jakub Skur­tys wyszedł od pyta­nia: „Jaki jest mój Dyc­ki?”, a w odpo­wie­dzi uło­żył tom uka­zu­ją­cy poetę jako dar­czyń­cę wie­dzio­ne­go zasa­dą „do ut des”, ale też jako dra­pi­chru­sta i szmu­gle­ra, któ­ry nie­kie­dy przy­cho­dzi do nas bez nicze­go, niczym „goło­du­piec na wese­le”, z dziu­rą w ser­cu zamiast poda­run­ku. W roz­mo­wie opu­bli­ko­wa­nej w biBLio­te­ce Skur­tys doda­je: „Dyc­ki jest atrak­cyj­ny nawet dla nie­wpra­wio­nych czy­tel­ni­ków, jego tek­sty dzia­ła­ją tam, gdzie naj­now­sza poezja napo­ty­ka opór”.

W tomie – uło­żo­nym przez kry­ty­ka nie w kontrze do poprzed­nich wybo­rów, lecz w przy­ja­ciel­skiej rela­cji z nimi – zna­la­zły się wier­sze o róż­nych for­mach fra­ter­ni­zo­wa­nia się, o uwo­dze­niu i wywo­dze­niu w pole, o wodze­niu na poku­sze­nie i poku­cie, o daw­cach i bior­cach, a przede wszyst­kim o utra­cie i umie­jęt­no­ści godze­nia się na brak. „Dobre sło­wo” ura­sta więc w poezji Dyc­kie­go do mia­na etycz­ne­go zobo­wią­za­nia – sta­je się ekwi­wa­len­tem sym­bo­licz­nej wymia­ny, doma­ga się od czy­tel­ni­ków zaufa­nia i wraż­li­wo­ści.

„Sześć­dzie­siąt­ka ma też ści­sły zwią­zek z moim spoj­rze­niem na poezję Dyc­kie­go” – pisze w posło­wiu Jakub Skur­tys. „Niby już ‘ina­czej nie będzie’, niby domy­ka się jakiś cią­żą­cy nam, monu­men­tal­ny blok prze­szło­ści, a wraz z nim frag­ment tego, co uzna­je­my już za histo­rię lite­ra­tu­ry. A jed­nak dopie­ro ‘kie­dy koń­czą się możliwości/ zaczy­na się opo­wieść’ i wów­czas wiersz wyru­sza na pod­ryw. To pozwa­la pomy­śleć o tej książ­ce rów­nież w kate­go­riach podar­ku: od nas dla poety, ale też od nie­go dla nowych czy­tel­ni­ków, bo zawsze znaj­dą się jacyś nowi, pięk­ni i życz­li­wi czy­tel­ni­cy”.

Euge­niusz Tka­czy­szyn-Dyc­ki po raz pierw­szy poja­wił się na festi­wa­lu Biu­ra Lite­rac­kie­go w 1999 roku pod­czas Odsie­czy reali­zo­wa­nej w ramach czwar­tej edy­cji For­tu Legni­ca. Był to jego pierw­szy publicz­ny występ od cza­su wyda­nia debiu­tanc­kiej książ­ki w 1990 roku. Kolej­ne festi­wa­lo­we czy­ta­nia obro­sły już w legen­dę i na sta­łe wpi­sa­ły się w histo­rię pol­skiej lite­ra­tu­ry. W 2023 roku pod­czas Trans­Por­tu Lite­rac­kie­go 28 kolej­ne już poko­le­nie festi­wa­lo­wej publicz­no­ści będzie mia­ło oka­zję prze­ko­nać się, na czym pole­ga magia wystę­pów poety.