Faruk ŠEHIĆ: Książka o Unie

Postać i życie Faru­ka Šehi­cia, poety i pro­za­ika, czyn­nie uczest­ni­czą­ce­go w woj­nie, któ­ra w latach 90. tar­ga­ła Bał­ka­na­mi, owia­na jest już nie­mal­że legen­dą, podob­nie zresz­tą jak jego debiu­tanc­ka powieść – Książ­ka o Unie. Pisarz otrzy­mał za nią Nagro­dę Lite­rac­ką Unii Euro­pej­skiej (2013), a opo­wie­dzia­ną histo­rią poru­szył wie­lu euro­pej­skich czy­tel­ni­ków. Książ­ka Šehi­cia w prze­kła­dzie Agniesz­ki Schre­ier uka­zu­je się w Biu­rze Lite­rac­kim w ramach nowej ini­cja­ty­wy wydaw­ni­czej „Pro­za z Euro­py” (wcze­śniej opu­bli­ko­wa­no Dru­gi poca­łu­nek Gity Danon Mil­jen­ka Jer­go­vi­cia).

Książ­ka o Unie to powieść – podob­nie jak tytu­ło­wa rze­ka – jedy­na w swo­im rodza­ju. W jej potęż­nym nur­cie zle­wa­ją się świa­ty z pogra­ni­cza pamię­ci i zapo­mnie­nia, snu o dzie­ciń­stwie i kosz­ma­ru woj­ny w Bośni, poćwiar­to­wa­nej na wro­gie sobie czę­ści Jugo­sła­wii i rów­nie zdez­o­rien­to­wa­nej toż­sa­mo­ści. Obok nie­po­ko­ją­co bły­sko­tli­wych ryb i dosko­na­le obo­jęt­nych roślin prze­pły­wa­ją tu ławi­ce zwin­nych meta­for, wyro­śnię­tych alu­zji lite­rac­kich oraz bole­sno-iro­nicz­nych uwag o klę­sce naszej nie­po­rad­nej cywi­li­za­cji.

Po ohyd­nym sean­sie woj­ny na nad­rzecz­nej sce­nie wciąż jesz­cze zale­ga mnó­stwo pokie­re­szo­wa­nych okru­chów poprzed­nie­go życia, a każ­dy z nich upar­cie doma­ga się rekon­struk­cji, napi­sa­nia swo­jej histo­rii od nowa. Do tego zada­nia, nie­moż­li­we­go do wyko­na­nia przez jed­ną, zdru­zgo­ta­ną przez woj­nę oso­bo­wość, przy­stą­pić więc musi dwóch nar­ra­to­rów (Musta­fa, żoł­nierz i poeta, oraz jego Cień i mrocz­ne alter ego, Gar­ga­no), wspo­ma­ga­nych dodat­ko­wo przez poczet baśnio­wych stwo­rzeń z dzie­cię­cej mito­lo­gii.

Do ich wspól­nej opo­wie­ści, któ­rą two­rzą splą­ta­ne wąt­ki, dobrze nam wszyst­kim zna­ne z archi­wum nie­świa­do­mo­ści zbio­ro­wej, chcia­ło­by się wcho­dzić nie­skoń­cze­nie wie­le razy. Po to, aby głę­bo­ko pod powierzch­nią tek­stu zapo­lo­wać ponow­nie na roze­dr­ga­ny obraz, a może tyl­ko na odbi­cie obra­zu, jed­no z wie­lu odbić, sie­bie. Histo­ria od wie­ków pisa­na jest przez tych, któ­rym z okro­pieństw woj­ny uda­ło się ujść cało, nie ma w tym może nic chwa­leb­ne­go oprócz wyra­zu woli życia. Nawet jeśli mu nie uwie­rzy­my, trze­ba go wysłu­chać.

Oprócz wspo­mnia­nej Nagro­dy Lite­rac­kiej Unii Euro­pej­skiej debiu­tanc­ka powieść Faru­ka Šehi­cia zosta­ła wyróż­nio­na w 2011 nagro­dą im. Mešy Seli­mo­vi­cia (przy­zna­wa­ną za naj­lep­szą książ­kę pro­za­tor­ską wyda­ną w Ser­bii, Bośni i Her­ce­go­wi­nie, Czar­no­gó­rze i Chor­wa­cji). Pre­mie­rze książ­ki towa­rzy­szy spe­cjal­ny zestaw mate­ria­łów – frag­ment pro­zy, wywiad z pisa­rzem, autor­ski komen­tarz oraz recen­zje powie­ści. Moż­na je zna­leźć w kolej­nym nume­rze biBLio­te­ki. Książ­ka dostęp­na jest w dobrych księ­gar­niach w całej Pol­sce oraz w skle­pie poezjem.pl