Grzegorz KWIATKOWSKI: Zagadka

Ostat­nią pre­mie­rą Biu­ra Lite­rac­kie­go w 2023 roku jest „Zagad­ka” Grze­go­rza Kwiat­kow­skie­go – auto­ra ksią­żek poru­sza­ją­cych tema­ty­kę histo­rii, pamię­ci i ety­ki, przy­po­mi­na­ją­cych cien­kie tecz­ki pod­słu­cha­nych zeznań czy wyznań. Jego wier­sze-skraw­ki, pozba­wio­ne odau­tor­skie­go gło­su, pozor­nie pro­ste, wręcz for­mal­nie nagie, oka­zu­ją się nie­kie­dy trud­ny­mi do roz­wi­kła­nia zagad­ka­mi.

Ostat­nią pre­mie­rą Biu­ra Lite­rac­kie­go w 2023 roku jest „Zagad­ka” Grze­go­rza Kwiat­kow­skie­go – auto­ra ksią­żek poru­sza­ją­cych tema­ty­kę histo­rii, pamię­ci i ety­ki, przy­po­mi­na­ją­cych cien­kie tecz­ki pod­słu­cha­nych zeznań czy wyznań. Jego wier­sze-skraw­ki, pozba­wio­ne odau­tor­skie­go gło­su, pozor­nie pro­ste, wręcz for­mal­nie nagie, oka­zu­ją się nie­kie­dy trud­ny­mi do roz­wi­kła­nia zagad­ka­mi. Tym razem tytu­ło­wą „zagad­ką” inter­pre­ta­cyj­ną oka­zu­je się temat rela­cji rodzin­nych – wypa­czo­nych, ska­żo­nych prze­mo­cą i nie­ludz­ką (lub wła­śnie nie­ste­ty ludz­ką) bez­względ­no­ścią. Wycho­wa­nie w książ­ce Grze­go­rza Kwiat­kow­skie­go zamie­nia się w tre­su­rę w masce tro­ski, więź przy­po­mi­na myśliw­ską nagon­kę, a jedy­ne dzie­dzic­two to szta­fe­ta trau­my.

„Piszę o tym, co mnie zaj­mu­je – mówi autor w roz­mo­wie z Fili­pem Łobo­dziń­skim opu­bli­ko­wa­nej w biBLio­te­ce. – W Gdań­sku roz­po­czę­ła się dru­ga woj­na świa­to­wa, obok był Stut­thof, ale też w Gdań­sku była Soli­dar­ność, zatem wiel­ki ruch nadziei i dobra. I zno­wu mamy opo­wieść o dobru i złu. Ale sed­no jest takie, że te opo­wie­ści nie są czar­no-bia­łe, jed­no­znacz­ne i opty­mi­stycz­ne. Są róż­ne. Jest tam milion odcie­ni sza­ro­ści. Mnie to po pro­stu naj­bar­dziej przy­cią­ga. I z powo­du rodzi­ny, jaką mam, i mia­sta, w któ­rym żyję, i cza­sów, w któ­rych żyję, vide woj­ny, któ­re wybu­chły, a prze­cież czas wojen miał się skoń­czyć. Moje pisa­nie nie chce do nicze­go prze­ko­ny­wać. Raczej odsła­niać i wgry­zać się w kwe­stie, na któ­re wła­śnie nie ma dobrych, jed­no­znacz­nych odpo­wie­dzi”.

Zda­niem Roma­ny Kola­rzo­wej w „Zagad­ce” „rytu­ały prze­mo­cy dopeł­nia­ją się przez rytu­ały sekret­no­ści. Bynaj­mniej nie cho­dzi o real­ne docho­wa­nie jakie­goś sekre­tu. Sekret­ność jest tu jed­ną z uprzy­wi­le­jo­wa­nych form wza­jem­ne­go dys­cy­pli­no­wa­nia się do współ­udzia­łu w tym, o czym wszy­scy wie­dzą. Uczest­nic­two w prze­mil­cza­niu powszech­nie zna­ne­go sekre­tu jest legi­ty­mi­za­cją peł­nej spo­łecz­nej przy­na­leż­no­ści. Kwiat­kow­ski, reje­stru­jąc i zagęsz­cza­jąc mowę tych rytu­ałów, odsło­nił samo sed­no spo­łecz­ne: że nie ma takie­go ‘domu złe­go’, któ­ry przed­sta­wia­ło­by się ina­czej niż jako cał­ko­wi­te zasko­cze­nie, o któ­rym przez dłu­gie lata wszy­scy pra­wie wszyst­ko wie­dzie­li. Destruk­cja rytu­ału była nie tyl­ko moż­li­wa – była łatwa”.

To już szó­sta publi­ka­cja auto­ra, któ­ry od 2012 roku swo­je kolej­ne książ­ki publi­ku­je w Biu­rze Lite­rac­kim. Uro­dzo­ny w 1984 roku poeta jest człon­kiem zespo­łu Tru­pa Tru­pa. Nale­ży do PEN Ame­ri­ca. Współ­pro­wa­dzi warsz­ta­ty „Virus of Hate” na Uni­wer­sy­te­cie Oks­fordz­kim. Gościł rów­nież m.in. na Uni­wer­sy­te­cie Kali­for­nij­skim w Ber­ke­ley, Uni­wer­sy­te­cie Stan­for­da, Uni­wer­sy­te­cie John­sa Hop­kin­sa, Uni­wer­sy­te­cie Chi­ca­gow­skim, Uni­wer­sy­te­cie Nor­th­we­stern, Uni­wer­sy­te­cie Yale, Uni­wer­sy­te­cie w Cam­brid­ge i Uni­wer­sy­te­cie Tek­sań­skim w Dal­las. Jego twór­czość była publi­ko­wa­na i recen­zo­wa­na m.in. w: „The Guar­dian”, „New York Times”, „Pitch­fork”, „Die Welt”, „Los Ange­les Times”, „Rol­ling Sto­ne”, „New­swe­ek”, „Bil­l­bo­ard”, „Spin”, „Chi­ca­go Tri­bu­ne”, „Times”, NPR, BBC i KEXP.