Henri MICHAUX: Meskalina i muzyka

W serii „Kla­sy­cy euro­pej­skiej poezji” uka­za­ła się Meska­li­na i muzy­ka Hen­rie­go Michaux w wybo­rze i tłu­ma­cze­niu Wacła­wa Rapa­ka i Jaku­ba Korn­hau­se­ra. To liczą­cy 140 stron zbiór jed­ne­go z naj­bar­dziej intry­gu­ją­cych poetów języ­ka fran­cu­skie­go, iko­ny lite­ra­tu­ry osob­nej, auto­ra się­ga­ją­ce­go do wie­lu tra­dy­cji (m.in. awan­gar­dy, sur­re­ali­zmu, poezji wizyj­nej, dzia­łań kola­żo­wych) i nie­usta­ją­ce­go w for­mal­nym eks­pe­ry­men­to­wa­niu.

W serii „Kla­sy­cy euro­pej­skiej poezji” uka­za­ła się Meska­li­na i muzy­ka Hen­rie­go Michaux w wybo­rze i tłu­ma­cze­niu Wacła­wa Rapa­ka i Jaku­ba Korn­hau­se­ra. To liczą­cy 140 stron zbiór jed­ne­go z naj­bar­dziej intry­gu­ją­cych poetów języ­ka fran­cu­skie­go, iko­ny lite­ra­tu­ry osob­nej, auto­ra się­ga­ją­ce­go do wie­lu tra­dy­cji (m.in. awan­gar­dy, sur­re­ali­zmu, poezji wizyj­nej, dzia­łań kola­żo­wych) i nie­usta­ją­ce­go w for­mal­nym eks­pe­ry­men­to­wa­niu. Znaj­dzie­my tam sza­lo­ne wizje, fan­ta­sma­go­rycz­ne czy real­ne dzien­ni­ki podró­ży, non­sza­lanc­kie maka­bre­ski, lapi­dar­ne afo­ry­zmy zwa­ne „pla­ster­ka­mi wie­dzy”, kadry z doświad­czeń nar­ko­tycz­nych, intym­ne lamen­ty, ćwi­cze­nia ducho­we, poetyc­kie kalen­da­ria i sce­no­pi­sy, zapi­sy halu­cy­na­cji zamiesz­ka­nych przez zja­wy, cie­nie i sobo­wtó­ry.

„Chcie­li­by­śmy uka­zać pod­skór­ną rewo­lu­cyj­ność pisa­nia Michaux, w całej roz­cią­gło­ści struk­tu­ral­nej – od syn­te­tycz­nych ‘pla­ster­ków wie­dzy’ po gęste poema­ty pro­zą” – dekla­ru­ją tłu­ma­cze. „Tyl­ko w takim uję­ciu bowiem daje­my czy­tel­ni­ko­wi szan­sę na prze­nik­nię­cie do mrocz­nych kra­in, nawią­zu­ją­cych do pie­kiel­nych krę­gów Rim­bau­da czy Lau­tréa­mon­ta, lecz posze­rza­ją­cych je o awan­gar­do­wą nie­jed­no­znacz­ność. Mimo że Michaux jest dobrze zna­ny jako pro­za­ik, to mamy do dys­po­zy­cji tyl­ko dwie książ­ki poetyc­kie auto­ra: Poezje w wybo­rze i tłu­ma­cze­niu Julia­na Rogo­ziń­skie­go (celo­fa­no­wa seria PIW, 1978), a tak­że tom poema­tów pro­zą w prze­kła­dzie Julii Har­twig (Seans z wor­kiem oraz inne rady i prze­stro­gi, Sic!, 2004). Uwa­ża­my, że nad­szedł czas, by przy­po­mnieć tego nie­ba­nal­ne­go twór­cę nowy­mi tek­sta­mi”.

Zda­niem Toma­sza Swo­bo­dy: „Hen­ri Michaux to pisarz i arty­sta osob­ny w peł­nym sen­sie tego sło­wa. Luź­no zwią­za­ny i koja­rzo­ny z ruchem sur­re­ali­stycz­nym, kro­czył przez całe deka­dy wła­sną ścież­ką, eks­plo­ru­jąc lite­rac­kie, wyobraź­nio­we i psy­chicz­ne obsza­ry, na któ­re nie zapu­ści­li się, ani przed­tem, ani potem, żad­ni inni arty­ści zachod­nie­go świa­ta. Przez ostat­nie deka­dy odkry­wa­ny w Euro­pie jako twór­ca wizu­al­ny, w Pol­sce wciąż pozo­sta­je zapo­zna­ny tak­że jako poeta. Zdu­mie­wa­ją­co skrom­ny wybór wier­szy Michaux, jakim dys­po­nu­je­my w naszym języ­ku, wresz­cie zosta­nie wzbo­ga­co­ny o nowe prze­kła­dy w wybo­rze zna­ko­mi­tych tłu­ma­czy i do tego wybit­nych znaw­ców twór­czo­ści fran­cu­skie­go mistrza”.

Według Anny Wasi­lew­skiej: „Michaux inspi­ro­wał się odkry­cia­mi awan­gar­dy, a jego poety­ka opie­ra­ła się na wizyj­no­ści i oni­ry­zmie o sur­re­ali­stycz­nych korze­niach. Nie był­by twór­cą tak ory­gi­nal­nym, o wciąż aktu­al­nej wymo­wie, gdy­by nie cha­rak­te­ry­stycz­ny idio­lekt: mini­ma­li­stycz­ny, lapi­dar­ny, bli­ski afo­ry­zmo­wi, a mię­dzy sło­wa­mi wybu­cha­ją­cy sza­lo­ny­mi wizja­mi. Jego róż­no­rod­ne for­mal­nie i wewnętrz­nie skom­pli­ko­wa­ne tomy dają moż­li­wość prze­su­nię­cia akcen­tów w kon­stru­owa­niu poetyc­kie­go pro­gra­mu Michaux: to już nie tyl­ko kon­ty­nu­ator awan­gar­do­wych eks­pe­ry­men­tów, lecz w pierw­szej kolej­no­ści prak­tyk, trak­tu­ją­cy prze­strzeń tek­stu jako are­nę zma­gań z siła­mi nie­przy­ja­ciel­skie­go świa­ta”.

Hen­ri Michaux (1899–1984) to uro­dzo­ny w Bel­gii fran­cu­ski poeta, pro­za­ik, ese­ista, malarz i gra­fik. Był jed­nym z naj­bar­dziej intry­gu­ją­cych XX-wiecz­nych pisa­rzy języ­ka fran­cu­skie­go, auto­rem kil­ku­dzie­się­ciu ksią­żek: tomów wier­szy, pro­zy poetyc­kiej, dzien­ni­ków z podró­ży, ese­jów i szki­ców, a tak­że przed­się­wzięć inter­me­dial­nych. Otrzy­mał waż­ne nagro­dy lite­rac­kie i malar­skie. Twór­czo­ścią Hen­rie­go Michaux fascy­no­wa­li się nie tyl­ko fran­cu­scy neo­awan­gar­dzi­ści, lecz rów­nież przed­sta­wi­cie­le Beat Gene­ra­tion.

Jakub Korn­hau­ser to poeta, ese­ista, tłu­macz, lite­ra­tu­ro­znaw­ca. Jest adiunk­tem na Wydzia­le Filo­lo­gicz­nym Uni­wer­sy­te­tu Jagiel­loń­skie­go, współ­two­rzy Ośro­dek Badań nad Awan­gar­dą przy Wydzia­le Polo­ni­sty­ki UJ. Wyda­je książ­ki o lite­ra­tu­rze, tomy poetyc­kie i ese­istycz­ne. Jest lau­re­atem Nagro­dy Szym­bor­skiej za tom poema­tów pro­zą Droż­dżow­nia (2016) i Nagro­dy Zna­cze­nia za książ­kę z ese­ja­mi Pre­mie gór­skie naj­wyż­szej kate­go­rii (2021), za któ­rą nomi­no­wa­ny był tak­że do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia. Prze­kła­da lite­ra­tu­rę awan­gar­do­wą z fran­cu­skie­go, rumuń­skie­go. Za prze­kła­dy otrzy­mał nomi­na­cje m.in. do nagro­dy Euro­pej­ski Poeta Wol­no­ści (2018) i Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia (2021).

Dru­gi ze współ­tłu­ma­czy Meska­li­ny i muzy­ki Hen­rie­go Michaux – Wacław Rapak – to lite­ra­tu­ro­znaw­ca, roma­ni­sta, tłu­macz, pro­fe­sor w Insty­tu­cie Filo­lo­gii Romań­skiej Uni­wer­sy­te­tu Jagiel­loń­skie­go. Zaj­mu­je się nowo­cze­sną i współ­cze­sną lite­ra­tu­rą fran­cu­ską oraz teo­rią lite­ra­tu­ry. Jest auto­rem ksią­żek poświę­co­nych m.in. Maurice’owi Blan­cho­to­wi i Hen­rie­mu Michaux, współ­re­dak­to­rem wie­lu mono­gra­fii nauko­wych. Prze­kła­da z języ­ka fran­cu­skie­go (m.in. książ­ki Alber­ta Camu­sa czy Frédéri­ca Beig­be­de­ra). Jest redak­to­rem naczel­nym cza­so­pism „Roma­ni­ca Cra­co­vien­sia” i „Huma­ni­ties and Cul­tu­ral Stu­dies”. Zyskał tytuł Kawa­le­ra Orde­ru Palm Aka­de­mic­kich (Fran­cja).