Kacper BARTCZAK: czas kompost

Kac­per Bart­czak po czte­rech latach powra­ca z nowym tomem Czas kom­post. To trze­cia książ­ka poetyc­ka auto­ra w Biu­rze Lite­rac­kim, gdzie uka­za­ły się ponad­to: zbiór ese­jów Świat nie sca­lo­ny z 2009 roku oraz prze­kła­dy Ciem­nej mate­rii Rae Arman­tro­ut (2018) i Świa­ta w ogniu Char­le­sa Bern­ste­ina (2020). Autor w naj­now­szym tomie eks­pe­ry­men­tu­je z poję­ciem wier­sza. Jest to dla nie­go „orga­nizm mówią­cy”, narząd, zmysł, a nawet regu­la­tor pra­cy zmy­słów.

Kac­per Bart­czak po czte­rech latach powra­ca z nowym tomem Czas kom­post. To trze­cia książ­ka poetyc­ka auto­ra w Biu­rze Lite­rac­kim, gdzie uka­za­ły się ponad­to: zbiór ese­jów Świat nie sca­lo­ny z 2009 roku oraz prze­kła­dy Ciem­nej mate­rii Rae Arman­tro­ut (2018) i Świa­ta w ogniu Char­le­sa Bern­ste­ina (2020). Autor w naj­now­szym tomie eks­pe­ry­men­tu­je z poję­ciem wier­sza. Jest to dla nie­go „orga­nizm mówią­cy”, narząd, zmysł, a nawet regu­la­tor pra­cy zmy­słów.

W Cza­sie kom­po­ście rela­cja mię­dzy cia­łem, zmy­słem a języ­kiem jako narzę­dziem są klu­czo­we i roze­gra­ne w nowa­tor­ski spo­sób. Autor stwier­dza: „język jest wcze­śniej­szy, język mówi czło­wie­ka, jeste­śmy wrzu­ce­ni w język”, po czym sta­wia klu­czo­we dla osób piszą­cych pyta­nie – cze­mu słu­ży wiersz? W nowym tomie – prze­kra­cza­ją­cym gra­ni­ce poezji i pro­zy – Bart­czak po raz kolej­ny udo­wad­nia, że jest jed­nym z naj­bar­dziej osob­nych i rady­kal­nych poetów piszą­cych dziś w Pol­sce.

Twór­ca w każ­dym tek­ście z żar­li­wo­ścią roz­pra­wia się z urosz­cze­nia­mi poezji kon­fe­syj­nej, z pomni­ko­wo­ścią „wiel­kiej Filo­lo­gii”, nie­stru­dze­nie bada wypor­ność wier­sza, wni­ka w tkan­kę poetyc­kie­go „orga­ni­zmu mówią­ce­go”, któ­ry jest dla nie­go narzą­dem, zmy­słem czy nawet regu­la­to­rem pra­cy zmy­słów. Eks­pe­ry­men­tu­je z pry­wat­no­ścią i auto­bio­gra­fią, z prze­strze­nią Psy­cho­po­lis, a tak­że z „cza­sem kom­po­stem”, na któ­rym wykwi­ta – kwia­tem, chwa­stem? – kolej­ny świet­ny wiersz.

Tom Bart­cza­ka uka­zu­je przy­go­dy pono­wo­cze­sne­go pod­mio­tu, któ­ry w spo­sób bez­względ­ny wysta­wia się – czy raczej jest wysta­wia­ny? – na zanie­czysz­cza­ją­ce, wytra­wia­ją­ce i roz­pusz­cza­ją­ce bodź­ce, któ­ry przy­mie­rza się do ról i cał­kiem w nich zatra­ca. Recen­zu­jąc książ­kę, Łukasz Żurek stwier­dza: „Bart­czak natra­fia na kom­po­zy­cje for­mal­ne mają­ce swo­je gra­ni­ce, ale opi­su­je je tak, jak­by to, co sta­no­wi ich inte­gral­ną część, albo było dzie­łem zewnętrz­nych sił, albo było toż­sa­me z całym świa­tem zewnętrz­nym”.

W roz­mo­wie, któ­rą z Bart­cza­kiem prze­pro­wa­dza­ją w biBLio­te­ce Anna Kału­ża i Zuzan­na Sala, autor puen­tu­je: „czę­sto – ale oczy­wi­ście nie zawsze – ope­ru­ję w jakimś zagęsz­cze­niu, któ­re samo w sobie, mam nadzie­ję, prze­cho­wu­je to, co nazy­wa­my odczu­ciem zmy­sło­wym. Sta­ram się uzy­ski­wać ukła­dy języ­ko­we, któ­re da się odbie­rać jako pew­ne kom­pre­sje. Ale jeśli tak, to zna­czy, że zmy­sło­wość dzia­ła, tyle że na innym pozio­mie. Włą­cza się jakaś pod­skór­na syne­ste­zja. Z pew­no­ścią prze­cho­wu­ją się dotyk i dźwięk. Ale może obraz, a cho­ciaż­by bar­wa, bywa­ją dale­ką pochod­ną”.

Kac­per Bart­czak uro­dził się w 1972 roku. Był nomi­no­wa­ny do Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius oraz Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia, otrzy­mał rów­nież Nagro­dę „Lite­ra­tu­ry na Świe­cie”. Tłu­ma­czył wier­sze Joh­na Ashbery’ego, Rae Arman­tro­ut, Char­le­sa Bern­ste­ina i Pete­ra Giz­zie­go. Sty­pen­dy­sta Fun­da­cji Ful­bri­gh­ta (dwu­krot­ny) i Fun­da­cji im. T. Kościusz­ki. Wykła­da lite­ra­tu­rę ame­ry­kań­ską na Uni­wer­sy­te­cie Łódz­kim. Miesz­ka w Łodzi.