Katarzyna SZWEDA: zemla vulgaris

Wier­sze w tomie zemla vul­ga­ris Kata­rzy­ny Szwe­dy są pró­bą przyj­rze­nia się pro­win­cjo­nal­nej Gali­cji ocza­mi tutej­szych „kow­bo­jów” oraz kobiet, któ­re chcą napi­sać do tego easter­nu wła­sny sce­na­riusz. Książ­ka od dzi­siaj jest dostęp­na w księ­gar­niach w całej Pol­sce.

Wia­try przy­no­szą z zacho­du okru­chy cał­kiem nowe­go świa­ta. Nowe mie­sza się ze sta­rym i powsta­je cha­os, do któ­re­go Kata­rzy­na Szwe­da pró­bu­je uło­żyć melo­dię: „a kie­dy przy­szedł do nas z zacho­du wschód/ zaczę­li­śmy śpie­wać pol­skie pio­sen­ki coun­try”. Akcja książ­ki toczy się na pogra­ni­czu pol­sko-sło­wac­ko-ukra­iń­skim, tere­nie daw­nej Łem­kowsz­czy­zny. Nie ma tu pre­rii i kanio­nów, są za to góry, doli­ny, rze­ki, lasy i roz­le­głe pastwi­ska.

Gdy­by akcja typo­we­go ame­ry­kań­skie­go wester­nu roz­gry­wa­ła się wła­śnie tutaj, jacy byli­by jego głów­ni boha­te­ro­wie, jakie poru­sza­no by wąt­ki? Pró­ba odpo­wie­dze­nia na tak posta­wio­ne pyta­nia daje moż­li­wość nowa­tor­skie­go i świe­że­go spoj­rze­nia na ten region. Iro­nicz­ne nało­że­nie pozor­nie zuży­te­go, zewnętrz­ne­go wzor­ca kul­tu­ro­we­go na lokal­ną mate­rię defa­mi­lia­ry­zu­je zasta­ny obraz i pozwa­la zoba­czyć go w nowym, rewi­ta­li­zu­ją­cym świe­tle.

Za czym tęsk­nią „wiej­skie” kobie­ty, a za czym te „mia­sto­we”? Do kogo są podob­ne, czy do swo­ich, czy do nie swo­ich matek i ojców? Czy wiej­skość sta­ła się syno­ni­mem egzo­tycz­no­ści? Śmierć jest tutaj przy­czy­ną rodzin­nych spo­rów, podzia­łu mająt­ków. Spo­ry te pod­sy­ca­ją przy­jezd­ni, któ­rzy sku­pu­ją cudzą ojco­wi­znę. Swój i obcy boją się sie­bie nawza­jem. Kobie­ty wpa­tru­ją­ce się w nurt Wisło­ki wspo­mi­na­ją przy­szłość, prze­po­wia­da­ją prze­szłość.

Ale co, jeśli rze­ka jest mar­twa? Może tak napraw­dę wpa­tru­ją się jedy­nie w wyschnię­te kory­to, któ­re­go dno wyło­żo­ne jest nie­ak­tu­al­ny­mi ide­ami i tra­dy­cja­mi? Jeśli sta­ry język się wyczer­pał, muszą zacząć two­rzyć swój pry­wat­ny, i wła­śnie o tym jest ta książ­ka. Zosta­nie ona zapre­zen­to­wa­na we wrze­śniu w Koło­brze­gu pod­czas Trans­Por­tu Lite­rac­kie­go 28 – festi­wa­lu, na któ­rym autor­ka czy­ta­ła wier­sze już jako lau­re­at­ka Poło­wu, a potem pro­jek­tu „Pierw­sza książ­ka wier­szem”.

Kata­rzy­na Szwe­da to poet­ka i foto­graf­ka. Wycho­wy­wa­ła się w Beski­dzie Niskim na Wrzo­so­wej Pola­nie. Absol­went­ka Uni­wer­sy­te­tu im. Johan­na Wol­fgan­ga Goethe­go we Frank­fur­cie nad Menem. Autor­ka debiu­tanc­kie­go tomu Bosor­ka (Biu­ro Lite­rac­kie, 2020), za któ­ry zosta­ła nomi­no­wa­na do Nagro­dy Lite­rac­kiej im. Wie­sła­wa Kaza­nec­kie­go, Nagro­dy-Sty­pen­dium im. Sta­ni­sła­wa Barań­cza­ka oraz do Sile­siu­sa w kate­go­rii debiut.