Maria Navarro SKARANGER: Emily Forever

Emi­ly fore­ver Marii Navar­ro Ska­ran­ger jest już dzie­wią­tą książ­ką z Nowe­go euro­pej­skie­go kano­nu lite­rac­kie­go, któ­ry sztur­mem zdo­by­wa czy­tel­ni­ków w Pol­sce. To powieść o koniecz­no­ści bły­ska­wicz­ne­go doj­rze­nia do roli mat­ki, o samot­no­ści i nie­speł­nio­nej potrze­bie bli­sko­ści oraz opie­ki.

Emi­ly fore­ver Marii Navar­ro Ska­ran­ger jest już dzie­wią­tą książ­ką z Nowe­go euro­pej­skie­go kano­nu lite­rac­kie­go, któ­ry sztur­mem zdo­by­wa czy­tel­ni­ków w Pol­sce. To powieść o koniecz­no­ści bły­ska­wicz­ne­go doj­rze­nia do roli mat­ki, o samot­no­ści i nie­speł­nio­nej potrze­bie bli­sko­ści oraz opie­ki. Histo­ria sku­pia się na wyklu­cze­niu spo­łecz­nym i kla­so­wym w rze­czy­wi­sto­ści nor­we­skie­go pań­stwa ucho­dzą­ce­go za opie­kuń­cze. Autor­ką prze­kła­du jest Karo­li­na Droz­dow­ska.

W swo­ich książ­kach Ska­ran­ger poru­sza tema­ty pomi­ja­ne przez więk­szość nor­we­skich auto­rów, np. doty­czą­ce śro­do­wisk imi­granc­kich. Głów­na boha­ter­ka – dzie­więt­na­sto­let­nia Emi­ly miesz­ka­ją­ca w blo­ko­wi­sku na obrze­żach Oslo – musi w try­bie przy­spie­szo­nym doro­snąć do macie­rzyń­stwa, choć w rze­czy­wi­sto­ści bra­ku­je jej doj­rza­ło­ści, a tak­że kapi­ta­łu eko­no­micz­ne­go, kul­tu­ro­we­go czy spo­łecz­ne­go, by zadbać o samą sie­bie, a co dopie­ro o dru­gie­go czło­wie­ka. Obser­wu­je­my Emi­ly w zaawan­so­wa­nej cią­ży, gdy zosta­je porzu­co­na przez part­ne­ra, drob­ne­go kry­mi­na­li­stę, oraz w pierw­szych mie­sią­cach po uro­dze­niu dziec­ka.

„Nar­ra­tor­ka powie­ści to miej­ska opo­wia­dacz­ka histo­rii, uważ­nie obser­wu­ją­ca dyna­mi­kę drob­nych, codzien­nych wyda­rzeń roz­gry­wa­ją­cych się we wszech­świe­cie blo­ko­wi­ska. To bar­dzo istot­ne, że wła­śnie tam, bo w per­spek­ty­wie tej powie­ści świat poza osie­dla­mi prak­tycz­nie nie ist­nie­je. Są samo­wy­star­czal­nym mikro­ko­smo­sem, po któ­rym poru­sza­ją się boha­te­ro­wie na osi praca–zakupy–dom. To, co na obrze­żach, jest już obce, nawet nie­od­le­gły las. I tak, akcja powie­ści dzie­je się w Nor­we­gii, ste­reo­ty­po­wo wyobra­ża­my sobie ten kraj zupeł­nie ina­czej” – pisze w pierw­szej recen­zji książ­ki Alek­san­dra Byr­ska.

W swo­jej książ­ce Maria Navar­ro Ska­ran­ger przy­po­mi­na nam, że ste­reo­ty­po­wy wize­ru­nek Nor­we­gii jako kra­ju powszech­nej rów­no­ści, bogac­twa i szczę­ścia jest nie­peł­ny, a kon­wen­cjo­nal­ne wyobra­że­nia o malow­ni­czych fior­dach oraz nowo­cze­snych, zadba­nych mia­stach powin­ni­śmy uzu­peł­nić o przy­gnę­bia­ją­ce obra­zy wiel­kich, sza­rych, ano­ni­mo­wych blo­ko­wisk tar­ga­nych pro­ble­ma­mi uni­wer­sal­ny­mi dla takich prze­strze­ni na całym świe­cie – prze­stęp­czo­ścią i utrud­nio­nym dostę­pem do edu­ka­cji, kul­tu­ry czy innych dóbr.

Autor­ka two­rzy cie­ka­wą kon­cep­cję (meta)narratora, któ­ry ujaw­nia się przed czy­tel­ni­ka­mi, zwra­ca bez­po­śred­nio do nich lub do boha­te­rów powie­ści, zasta­na­wia się na głos nad snu­tą przez sie­bie histo­rią, zmie­nia zda­nie, wypró­bo­wu­je róż­ne moż­li­we wąt­ki, po czym z nie­któ­rych rezy­gnu­je, klu­czy mię­dzy wyda­rze­nia­mi, a nie­kie­dy się w nich gubi. Nar­ra­tor zda­je się nie rozu­mieć głów­nej boha­ter­ki, tak jak zapew­ne nie będzie jej w sta­nie zro­zu­mieć więk­szość czy­tel­ni­ków. Jed­no­cze­śnie opo­wia­da o niej z nie­zwy­kłą tro­ską i czu­ło­ścią. W mro­kach sza­re­go blo­ko­wi­ska prze­bły­sku­je więc nie­kie­dy świa­teł­ko nadziei.

W wywia­dzie, któ­re­go autor­ka udzie­li­ła biBLio­te­ce, czy­ta­my: „Zasad­ni­czo moż­na pisać o wszyst­kim, o czym się tyl­ko chce, ale ja piszę o rze­czy­wi­sto­ści, któ­rą sama naj­le­piej znam i w któ­rej dora­sta­łam. To mój świat i to w nim czu­ję się naj­le­piej. Nadal sta­no­wi to mój punkt wyj­ścia za każ­dym razem, gdy sia­dam do pisa­nia. Fakt, że ist­nie­je jakieś Oslo, któ­re dla wie­lu ludzi pozo­sta­je nie­zna­ne, wyda­je mi się zaska­ku­ją­cy. Może jest tak, że w powszech­nej opi­nii cała Nor­we­gia opły­wa w luk­su­sy, bo jeste­śmy naj­bo­gat­szym kra­jem na świe­cie, ale Nor­we­gia to rów­nież spo­łe­czeń­stwo kla­so­we. Two­ja przy­na­leż­ność kla­so­wa nadal decy­du­je o tym, jakie będziesz miał w życiu moż­li­wo­ści”.

Maria Navar­ro Ska­ran­ger uro­dzi­ła się w 1994 roku w Oslo. Zade­biu­to­wa­ła w 2015 roku powie­ścią Alle utlen­din­ger har luk­ka gar­di­ner (Wszy­scy cudzo­ziem­cy mają zacią­gnię­te zasło­ny), za któ­rą zosta­ła nomi­no­wa­na do pre­sti­żo­wej nagro­dy dla debiu­tan­tów im. Tar­je­ia Vesa­asa. Książ­ka napi­sa­na jest w cało­ści slan­giem śro­do­wisk imi­granc­kich w Oslo. W 2018 roku uka­za­ła się dru­ga powieść autor­ki – Bok om sorg (For­tel­lin­gen om Nils i sko­gen) (Księ­ga żało­by [Opo­wieść o Nil­sie w lesie]). Książ­ka zebra­ła entu­zja­stycz­ne recen­zje i przy­nio­sła Ska­ran­ger nagro­dę Oslo­pri­sen (2018), jak rów­nież Nagro­dę Lite­rac­ką Unii Euro­pej­skiej za rok 2020.

Karo­li­na Droz­dow­ska uro­dzi­ła się w 1985 roku we Wło­cław­ku. To tłu­macz­ka lite­rac­ka i lite­ra­tu­ro­znaw­czy­ni, prze­kła­dem z języ­ka nor­we­skie­go zaj­mu­je się od 2008 roku. Ma na kon­cie ponad sto opu­bli­ko­wa­nych prze­kła­dów, tłu­ma­czy­ła m.in. Lar­sa Myt­tin­ga, Ninę Lyk­ke, Hel­gę Fla­tland, Joha­na Har­sta­da, Marie Aubert czy Kla­rę Hve­berg. Jest człon­ki­nią Sto­wa­rzy­sze­nia Tłu­ma­czy Lite­ra­tu­ry oraz Bał­tyc­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Tłu­ma­czy. Zosta­ła lau­re­at­ką nor­we­skiej nagro­dy dla tłu­ma­czy lite­rac­kich Over­set­ter­pri­sen za rok 2021. Jej zain­te­re­so­wa­nia nauko­we obej­mu­ją m.in. naj­now­szą pro­zę nor­we­ską oraz teo­rię i prak­ty­kę prze­kła­du. Miesz­ka w Pol­sce i Nor­we­gii.