Marta Podgórnik: ZIMNA KSIĄŻKA

Już dzi­siaj swo­ją ofi­cjal­ną pre­mie­rę ma Zim­na książ­ka Mar­ty Pod­gór­nik. To już dzie­sią­ta publi­ka­cja poetyc­ka lau­re­at­ki Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia z 2012 roku!

Już dzi­siaj, w poło­wie sło­necz­ne­go maja, swo­ją pre­mie­rę ma dzie­sią­ty zbiór poetyc­ki Mar­ty Pod­gór­nik Zim­na książ­ka. Od debiu­tanc­kich Prób nego­cja­cji z 1996 roku minę­ło już ponad dwa­dzie­ścia lat. Przez ten czas poezja Mar­ty Pod­gór­nik pod­le­ga­ła licz­nym zmia­nom: od emo­cjo­nal­ne­go, „bez­kom­pro­mi­so­we­go eks­hi­bi­cjo­ni­zmu”, poprzez sil­ne i gło­śne wąt­ki „kon­te­sta­cyj­ne” w rodza­ju Rafa­ła Wojacz­ka, aż do sta­nu „peł­nej kla­row­no­ści” z poprzed­niej książ­ki Zawsze.

Maciej Woź­niak pisał, że w twór­czo­ści Mar­ty Pod­gór­nik „to, co moder­ni­stycz­ne, poda­je rękę temu, co post, a odwo­ła­nia do fran­cu­skich filo­zo­fów spół­ku­ją­ce z refre­na­mi pio­se­nek zysku­ją sty­li­stycz­ną pościel z naj­lep­sze­go magla”. Idio­ma­tycz­ne połą­cze­nie tema­ty­ki oso­bi­stej z chłod­ną dys­cy­pli­ną inte­lek­tu­al­ną wyróż­nia tak­że nad­cho­dzą­cą Zim­ną książ­kę, tym razem jed­nak w jesz­cze więk­szym natę­że­niu lirycz­nym i kon­cep­tu­al­nym.

Żywioł Zim­nej książ­ki prze­bie­ga wzdłuż pry­wat­nych, inty­mi­stycz­nych, głę­bo­ko afek­tyw­nych zapi­sków skon­tra­sto­wa­nych z nie­wzru­szo­no­ścią ist­nie­ją­cej obiek­tyw­nie – jak­by na prze­kór tar­ga­ne­mu wąt­pli­wo­ścia­mi pod­mio­to­wi – rze­czy­wi­sto­ści: „Jaki ten świat nie­chluj­ny, spra­wia tyle złości/ Zupeł­nie nie­po­trzeb­nie Zapew­ne z miłości/ Poga­si­ły się świa­tła i nad każ­dym grobem/ Roz­gry­wa się pry­wat­ka, ale tyl­ko w sobie”.

W tym lite­rac­kim oraz filo­zo­ficz­nym zde­rze­niu autor­ka Zawsze utrzy­mu­je sto­sow­ną este­tycz­ną rów­no­wa­gę. Wyni­ka­ją­ce z zanu­rze­nia w świat napię­cie pod­mio­tu mówią­ce­go głów­nie o wła­snej, „wewnętrz­nej”, głę­bo­ko afek­tyw­nej rze­czy­wi­sto­ści two­rzy nie­po­wta­rzal­ny, lirycz­ny meza­lians, orga­ni­zu­ją­cy Zim­ną książ­kę w prze­my­śla­ną, spój­ną całość. Dyk­cja Mar­ty Pod­gór­nik po mistrzow­sku drą­ży dwie onto­lo­gicz­ne skraj­no­ści: sub­tel­ne bycie-w-sobie i twar­de bycie-w-świe­cie.

„Sztu­ka lirycz­ne­go wkur­wu i zwer­sy­fi­ko­wa­nej awer­sji, zgryź­li­wej zgry­zo­ty i pre­ten­sjo­nal­nej pre­ten­sji, sen­ty­men­tal­ne­go resen­ty­men­tu i szy­der­cze­go nabur­mu­sze­nia. Oto co wypeł­nia Zim­ną książ­kę. Nie chce się wie­rzyć, że doj­ście w tej sztu­ce do aż takiej wpra­wy może być kwe­stią czer­pa­nia z zale­d­wie poje­dyn­czej pamię­ci i jedy­nie oso­bi­stych traum” – pod­su­mo­wał w recen­zji towa­rzy­szą­cej pre­mie­rze Maciek Woź­niak.

Mar­ta Pod­gór­nik uro­dzi­ła się w 1979 roku. Jest poet­ką, kry­tycz­ką lite­rac­ką oraz redak­tor­ką. W cią­gu swo­jej karie­ry twór­czej zosta­ła wyróż­nio­na sze­re­giem pre­sti­żo­wych nagród, m.in. w 2012 roku Nagro­dą Lite­rac­ką Gdy­nia. Była rów­nież nomi­no­wa­na do Pasz­por­tów Poli­ty­ki (2001), Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius (2012) oraz do Nagro­dy im. Wisła­wy Szym­bor­skiej (2016). Miesz­ka i pra­cu­je na Ślą­sku.