Nieznana powieść Whitmana ukaże się w Biurze Literackim

Nie­zna­na powieść Wal­ta Whit­ma­na uka­że się wkrót­ce w Biu­rze Lite­rac­kim i to w nie­speł­na kil­ka mie­się­cy po ame­ry­kań­skiej pre­mie­rze książ­ki. Życie i przy­go­dy Jac­ka Engle’a są już pięć­dzie­sią­tą pozy­cją w serii „Pro­za” wydaw­nic­twa Artu­ra Bursz­ty. Pol­ski prze­kład zawdzię­cza­my Szy­mo­no­wi Żuchow­skie­mu.

Nie­zna­na powieść Wal­ta Whit­ma­na uka­że się wkrót­ce w Biu­rze Lite­rac­kim i to w nie­speł­na kil­ka mie­się­cy po ame­ry­kań­skiej pre­mie­rze książ­ki. Kolej­ne odcin­ki Życia i przy­gód Jac­ka Engle­’a uka­zy­wa­ły się ano­ni­mo­wo na łamach „New York Sun­day Dispatch” wio­sną 1852 roku. Dopie­ro 165 lat póź­niej, w 2017 roku, Zacha­ry Tur­pin w trak­cie prze­cze­sy­wa­nia archi­wów w poszu­ki­wa­niu „zna­nych nie­zna­nych” powie­ści – ksią­żek, o któ­rych ist­nie­niu wia­do­mo, ale nikt ich nigdy nie widział – zdo­łał powią­zać ją z oso­bą Wal­ta Whit­ma­na. Uda­ło się to m.in. dzię­ki nazwi­skom posta­ci z książ­ki, poja­wia­ją­cym się rów­nież w notat­kach pisa­rza. Ory­gi­nal­ność powie­ści potwier­dził i opu­bli­ko­wał z kry­tycz­nym omó­wie­niem kwar­tal­nik nauko­wy „Walt Whit­man Quar­ter­ly Review”.

Życie i przy­go­dy Jac­ka Engle’a to roz­gry­wa­ją­ca się w Nowym Jor­ku powieść oby­cza­jo­wa w sty­lu dic­ken­sow­skim, łączą­ca cechy kry­mi­na­łu, doku­men­tu i publi­cy­sty­ki. Tytu­ło­wy boha­ter jest adwo­kac­kim apli­kan­tem, któ­ry w dzie­ciń­stwie został wzię­ty na wycho­wa­nie przez poczci­we mał­żeń­stwo, a teraz pró­bu­je zna­leźć swo­je miej­sce w życiu, prze­ży­wa pierw­szą miłość, anga­żu­je się w poli­ty­kę i dzie­li się z czy­tel­ni­kiem swo­imi prze­my­śle­nia­mi w lapi­dar­nej for­mie, pro­stym, żywym i nowo­cze­snym jak na tam­te cza­sy języ­kiem. Powieść zosta­ła opar­ta na bio­gra­fii auto­ra, moż­na też w niej zna­leźć echa pra­cy dzien­ni­kar­skiej Whit­ma­na oraz moty­wy, któ­re peł­niej­szy wyraz zna­la­zły w wyda­nych trzy lata póź­niej, prze­ło­mo­wych dla pisa­rza Źdźbłach tra­wy.

Walt Whit­man (1819–1892) to ame­ry­kań­ski poeta, ese­ista, dzien­ni­karz i pro­za­ik. Imał się róż­nych zajęć: od cie­śli, przez dru­ka­rza, po nauczy­cie­la. Brał udział w woj­nie sece­syj­nej, a po niej pra­co­wał w admi­ni­stra­cji pań­stwo­wej. Two­rzył pod wpły­wem ame­ry­kań­skich trans­cen­den­ta­li­stów, gło­szą­cych idee rów­no­ści, nie­za­leż­no­ści i nie­za­wi­sło­ści moral­nej. Poglą­dy te zna­la­zły wyraz w tomie Źdźbła tra­wy (1855), uwa­ża­nym za prze­łom w poezji ame­ry­kań­skiej. Autor eks­po­nu­je w nim wagę rze­czy małych, posłu­gu­je się wier­szem wol­nym, prze­kra­cza­ją­cym kla­sycz­ne euro­pej­skie kano­ny, uni­ka­ją­cym rymów i regu­lar­nych akcen­tów, czer­pią­cym z języ­ka potocz­ne­go i nauko­we­go.

Whit­man nie stro­nił od kon­tro­wer­syj­nych wypo­wie­dzi i zacho­wań, nie ukry­wał swo­je­go homo­sek­su­ali­zmu, a w utwo­rach śmia­ło nawią­zy­wał do cie­le­sno­ści – wszyst­ko to spra­wi­ło, że stał się legen­dą już za życia. Wśród jego pozo­sta­łych dzieł moż­na wymie­nić zbio­ry wier­szy: Inskryp­cje, Dzie­ci Ada­ma, Tata­rak, Prąd mor­ski, Wer­ble oraz roz­pra­wę poli­tycz­ną Demo­kra­tycz­ne per­spek­ty­wy. Pol­ski prze­kład książ­ki zawdzię­cza­my Szy­mo­no­wi Żuchow­skie­mu, któ­ry przy­go­to­wał wcze­śniej wyda­ne w Biu­rze Lite­rac­kim książ­ki Edmun­da Whi­te­’a i Natha­lie Sar­rau­te. Tłu­macz jest redak­to­rem pro­wa­dzą­cym „Polish Libra­ries” (Biblio­te­ka Naro­do­wa) oraz sta­łym współ­pra­cow­ni­kiem „Kul­tu­ry Libe­ral­nej”. Życie i przy­go­dy Jac­ka Engle’a to już pięć­dzie­sią­ta pozy­cja w serii „Pro­za” wydaw­nic­twa Artu­ra Bursz­ty.