Nowe głosy z Europy: Árpád KOLLÁR

Boha­te­rem jed­ne­go z ostat­nich odcin­ków cyklu pre­zen­ta­cji Nowych gło­sów z Euro­py – przy­go­to­wy­wa­nych przez mię­dzy­na­ro­do­we insty­tu­cje lite­rac­kie współ­pra­cu­ją­ce w ramach plat­for­my Lite­ra­ry Euro­pe Live – jest węgier­ski poeta Árpád Kol­lár. We wrze­śniu auto­ra moż­na będzie spo­tkać na festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 21, gdzie wystą­pi na spo­tka­niu obok Juany Adcock i Anji Golob, tym­cza­sem w biBLio­te­ce zestaw spe­cjal­nych mate­ria­łów – roz­mo­wa z pisa­rzem, autor­ski komen­tarz oraz zestaw wier­szy.

Kol­lár uro­dził się w 1980 roku. Z wykształ­ce­nia jest socjo­lo­giem, pisze poezję i upra­wia kry­ty­kę lite­rac­ką, prze­wod­ni­czy Węgier­skie­mu Sto­wa­rzy­sze­niu Mło­dych Pisa­rzy (FISZ). Opu­bli­ko­wał trzy tomy poetyc­kie: debiu­tanc­ki Pel­daul a Madzag (Na przy­kład stru­na, 2006) wyróż­nio­ny kil­ko­ma nagro­da­mi lite­rac­ki­mi za naj­lep­szy debiut, Nem Sza­ra­je­vó­ban (Nie w Sara­je­wie, 2010) oraz tom poezji dzie­cię­cej Mily­en madár (Któ­ry ptak, 2015), któ­ry uzna­no za węgier­ską Dzie­cię­cą Książ­kę Roku. Miesz­ka w Sege­dy­nie, gdzie wykła­da histo­rię lite­ra­tu­ry na tam­tej­szym uni­wer­sy­te­cie.

Kry­ty­cy piszą­cy o poezji Kol­lára zwra­ca­ją z regu­ły uwa­gę na podob­ne aspek­ty jego twór­czo­ści – mówi się m.in. o tym, iż jego wier­sze sta­no­wią „dowód, że moż­na lite­rac­ko dia­lo­go­wać nie tyl­ko ze współ­cze­sną poezją węgier­ską, ale tak­że ze współ­cze­sną poezją świa­to­wą” (Sán­dor Nesz­lár); jako wyjąt­ko­wo inte­re­su­ją­cy w niej wymie­nia­ny „jest szcze­ry liryzm, szcze­gól­nie ciem­ny nastrój, któ­ry spra­wia, że chłód tomu prze­ni­ka czy­tel­ni­ka do szpi­ku kości” (Ildi­kó Vin­cze); innym razem mowa o roz­pię­ciu „mię­dzy lirycz­nym wspo­mnie­niem a bez­kom­pro­mi­so­wą szcze­ro­ścią”.

Pre­mie­ro­wy zestaw wier­szy Árpáda Kol­lára, jaki poja­wił się nie­daw­no w biBLio­te­ce, daje poję­cie przede wszyst­kim o tej dru­giej stro­nie lite­rac­kiej twór­czo­ści węgier­skie­go poety – poety dzie­cię­ce­go. To pisa­na jak­by z per­spek­ty­wy dziec­ka opo­wieść o zdo­by­wa­niu świa­do­mo­ści wła­sne­go ja („JA” to w koń­cu bowiem tytuł jed­ne­go z utwo­rów), o budo­wa­niu wła­snej toż­sa­mo­ści. Kol­lár pisze, „jak­by wśród odbior­ców nie było żad­ne­go doro­słe­go, tyl­ko dzie­ci” (taka była proś­ba wydaw­cy), ale nie­kie­dy spod dzie­cię­cej maski prze­zie­ra coś ciem­ne­go i nie­zna­ne­go.

W udzie­lo­nym wywia­dzie poeta mówił przede wszyst­kim wła­śnie o swo­im podej­ściu do pisa­nia dla dzie­ci: „Wie­rzę w lite­ra­tu­rę, wie­rzę, że może być czymś dobrym, bar­dzo dobrym. Nie tyl­ko jako for­ma roz­ryw­ki, ale tak­że wła­śnie jako coś, co spra­wia, że roz­wi­ja­my się sami i roz­wi­ja­ją się nasze dzie­ci”. Rzecz w tym, doda­wał poeta, by „wyjść ze ‘stre­fy kom­for­tu’, nie być lite­rac­kim tchó­rzem i leniem. Odważ­my się porzu­cić zako­rze­nio­ne w nas ste­reo­ty­py. Nie cho­dzi o to, czy pro­po­no­wać dziec­ku lite­ra­tu­rę współ­cze­sną czy kla­sy­kę, ale by zna­leźć do tek­stu swo­ją wła­sną dro­gę”.

Pro­jekt Nowe gło­sy z Euro­py jest finan­so­wa­ny z unij­ne­go pro­gra­mu Kre­atyw­na Euro­pa. Boha­te­rem kolej­nej pre­zen­ta­cji będzie pocho­dzą­cy z Tur­cji tłu­macz i pro­za­ik, piszą­cy w języ­ku kur­dyj­skim – Ciwan­merd Kulek.