Patti SMITH: Nie gódź się

Anto­lo­gia z prze­kła­da­mi sie­dem­dzie­się­ciu pio­se­nek i wier­szy Pat­ti Smith Nie gódź się to kolej­na tego­rocz­na pre­mie­ra Biu­ra Lite­rac­kie­go. Auto­rem wszyst­kich prze­kła­dów jest Filip Łobo­dziń­ski. Liczą­ca 228 stron publi­ka­cja zawie­ra tak­że dzie­więt­na­ście ręko­pi­sów oraz dwa­na­ście por­tre­tów artyst­ki z róż­nych lat wyko­na­ne przez Ste­ve­na Sebrin­ga.

Anto­lo­gia z prze­kła­da­mi sie­dem­dzie­się­ciu pio­se­nek i wier­szy Pat­ti Smith Nie gódź się to kolej­na tego­rocz­na pre­mie­ra Biu­ra Lite­rac­kie­go. Auto­rem wszyst­kich prze­kła­dów jest Filip Łobo­dziń­ski. Liczą­ca 228 stron publi­ka­cja zawie­ra tak­że dzie­więt­na­ście ręko­pi­sów oraz dwa­na­ście por­tre­tów artyst­ki z róż­nych lat wyko­na­ne przez Ste­ve­na Sebrin­ga. Całość otwie­ra sło­wo wstęp­ne od Pat­ti Smith, a koń­czą posło­wie tłu­ma­cza oraz komen­ta­rze, któ­re przy­bli­ża­ją czy­tel­ni­ko­wi kon­tekst powsta­nia poszcze­gól­nych tek­stów.

Książ­kę roz­po­czy­na zestaw tek­stów z lat 1970–1975: od „Przy­się­gi” (Oath) po „Wytwór­nię szczyn” (Piss Fac­to­ry). Następ­nie mamy osiem pio­se­nek z pły­ty Hor­ses (1975), sześć z albu­mu Radio Ethio­pia (1976) i dzie­sięć z Easter (1978) oraz Wave (1979). Dre­am of Life (1988) repre­zen­tu­je pięć utwo­rów, podob­nie jak Gone Aga­in (1996). Kolej­ne pły­ty: Peace and Noise (1997), Gung Ho (2000), Tram­pin (2004), Ban­ga (2012) to łącz­nie 18 tek­stów. Całość uzu­peł­nia­ją utwo­ry roz­pro­szo­ne z lat 1989–2016.

Zapo­wie­dzią Nie gódź się był wyda­ny w sierp­niu 2017 roku zbiór Tań­czę boso, któ­ry został opu­bli­ko­wa­ny z oka­zji kon­cer­tu Pat­ti Smith w Doli­nie Char­lot­ty. Książ­ka do tego stop­nia przy­pa­dła do gustu arty­st­ce, że uzna­ła ją za naj­le­piej wyda­ną publi­ka­cję swo­ich utwo­rów. Wszyst­ko to spra­wi­ło, że „Nie gódź się” była jed­ną z naj­bar­dziej wycze­ki­wa­nych ksią­żek 2019 roku – i to nie tyl­ko w Pol­sce. Podob­nie jak wyda­ne przez Biu­ro Lite­rac­kie książ­ki Lau­rie Ander­son i Nic­ka Cave’a publi­ka­cja powsta­ła przy ści­słej współ­pra­cy z autor­ką.

W tek­ście otwie­ra­ją­cym książ­kę „Odna­leźć głos” Pat­ti Smith tak wspo­mi­na swo­je lite­rac­kie począt­ki: „Wbi­łam sobie do gło­wy, że będę malar­ką, a dzię­ki temu pra­gnie­niu odna­la­złam wła­sny rytm i korze­nie mego gło­su. Sta­łam przed przy­bi­ty­mi do ścia­ny płach­ta­mi papie­ru i, darem­nie szu­ka­jąc obra­zów, ryso­wa­łam zamiast nich sło­wa – ryt­my, któ­re z papie­ru spły­wa­ły na tynk. Pisa­nie tek­stów wzię­ło się z fizycz­ne­go aktu ryso­wa­nia słów. Dal­sze dosko­na­le­nie tego pro­ce­su dopro­wa­dzi­ło mnie do wystę­pów”.

Pat­ti Smith nazy­wa­na jest jed­ną z naj­więk­szych poetek roc­ka. Na począt­ku lat 70. była artyst­ką-per­for­mer­ką, póź­niej zaję­ła się muzy­ką. W poło­wie lat 70. zna­la­zła się w cen­trum pun­ko­wej rewo­lu­cji i sta­ła się jed­ną z ikon nowo­jor­skie­go roc­ka. Napi­sa­ła kil­ka­na­ście ksią­żek, m.in. Seventh Heaven (1972), Wool­ga­the­ring (1992), Just Kids (2010), M Tra­in (2015). Jej wier­sze prze­tłu­ma­czo­no na kil­ka­dzie­siąt języ­ków. W 2005 roku zosta­ła odzna­czo­na Orde­rem Sztu­ki i Lite­ra­tu­ry przez fran­cu­skie­go mini­stra kul­tu­ry, a dwa lata póź­niej przy­ję­to ją do Rock and Roll Hall of Fame.

W roz­mo­wie, jaka towa­rzy­szy pre­mie­rze książ­ki, nad źró­dłem feno­me­nu artyst­ki zasta­na­wia się Filip Łobo­dziń­ski: „Jest poza cza­sem, poza sty­lem, nie jest świad­kiem epo­ki, ale jakie­goś inne­go wymia­ru. Impo­nu­ją nam cyni­cy, któ­rzy odzie­ra­ją świat ze złu­dzeń, ale ide­alist­ka pokro­ju Pat­ti Smith zawsze dzia­ła ożyw­czo. Zwłasz­cza, że jej prze­sła­nie nie wyda­je się wykal­ku­lo­wa­ne, ona napraw­dę taka jest, jak się przed­sta­wia w pio­sen­kach. Pat­ti Smith nie musi nicze­go udo­wad­niać, nie zabie­ga, nie plą­sa przed publicz­no­ścią. Ta wia­ry­god­ność i jed­nak kon­se­kwen­cja arty­stycz­na budzą sza­cu­nek”.

Ste­ven Sebring uro­dził się w Dako­cie Połu­dnio­wej w 1966 roku. Jako cenio­ny foto­graf współ­pra­cu­je m.in. z „Vogue” i „Vani­ty Fair”. Jest auto­rem fil­mu Pat­ti Smith: Dre­am of Life z 2008 roku, wyróż­nio­ne­go nagro­dą na festi­wa­lu w Sun­dan­ce oraz nomi­na­cją do Pri­me­ti­me Emmy Award. Współ­pra­co­wał m.in. z Bil­lem Gate­sem, Mil­lą Jovo­vich i Leonar­dem DiCa­prio. Sebring jest tak­że pio­nie­rem wie­lo­wy­mia­ro­wej foto­gra­fii. Opra­co­wał uni­kal­ny sys­tem do prze­chwy­ty­wa­nia obra­zu w zakre­sie 360 stop­ni.

Cho­ciaż Pat­ti Smith i Ste­ven Sebring przy­jaź­nią się i współ­pra­cu­ją od wie­lu lat (mają w dorob­ku stwo­rzo­ne razem fil­my, wysta­wy foto­gra­fii, insta­la­cje arty­stycz­ne), to Nie gódź się będzie ich pierw­szą wspól­ną książ­ką. „Nie potra­fię jej z nikim porów­nać” – mówi o Smith Sebring. – „To nasz naro­do­wy skarb, iko­na. Ludzie nie zda­ją sobie spra­wy, że to Arthur Rim­baud naszych cza­sów. Jest praw­dzi­wą artyst­ką. Chcę, by była inspi­ra­cją dla innych”. W 2018 roku odby­ła się pre­mie­ra fil­mu doku­men­tal­ne­go Hor­ses: Pat­ti Smith and Her Band w reży­se­rii Sebrin­ga.

Nie gódź się to kolej­na książ­ka uzna­ne­go muzy­ka wyda­na przez Biu­ro Lite­rac­kie. Obok wspo­mnia­nych już wcze­śniej publi­ka­cji Lau­rie Ander­son i Nic­ka Cave’a uka­za­ły się dwie książ­ki Boba Dyla­na, a tak­że anto­lo­gia wszyst­kich tek­stów Grze­go­rza Cie­chow­skie­go oraz wybo­ry Fisza, Gra­ba­ża, Kory i Lecha Janer­ki. Autor prze­kła­dów Filip Łobo­dziń­ski roz­po­czął tak­że pra­ce nad obszer­ny­mi anto­lo­gia­mi z tek­sta­mi innych wybit­nych muzy­ków. Cechą cha­rak­te­ry­stycz­ną każ­de­go tłu­ma­cze­nia jest to, że prze­ło­żo­ne przez nie­go pio­sen­ki da się z ory­gi­nal­ną muzy­ką zaśpie­wać po pol­sku.

Książ­ka uka­zu­je się w dwóch for­ma­tach. W mięk­kiej opra­wie z aksa­mit­ną folią na papie­rze Mun­ken Print oraz w twar­dej opra­wie z płót­nem Cia­lux z tło­cze­niem wraz z obwo­lu­tą oraz na spe­cjal­nym papie­rze Mun­ken Lynx jedy­nie w ilo­ści 444 egz. Obie książ­ki dostęp­ne są w księ­gar­ni poezjem.pl oraz dobrych skle­pach w całej Pol­sce.