Podsumowanie 2016 roku w Biurze Literackim

Zakoń­cze­nie współ­pra­cy z Wro­cła­wiem, prze­nie­sie­nie i zmia­na for­mu­ły festi­wa­lu oraz ulo­ko­wa­nie dzia­łal­no­ści wydaw­ni­czej w Stro­niu Ślą­skim, reali­za­cja dwóch mię­dzy­na­ro­do­wych pro­jek­tów – Euro­pej­skie­go Forum Lite­rac­kie­go i „Nowych gło­sów z Euro­py”, uru­cho­mie­nie ser­wi­su biBLio­te­ka, sze­ro­kie otwar­cie na zupeł­nie nowych twór­ców, powrót do orga­ni­za­cji spo­tkań autor­skich w małych biblio­te­kach i ośrod­kach kul­tu­ry, reali­za­cja nowych ini­cja­tyw wydaw­ni­czych: „Kla­sy­ka z Euro­py”, „Nowa pro­za z Euro­py” oraz „22. Wier­sze podróż­ne”, a tak­że wzna­wia­nie w for­mie elek­tro­nicz­nej istot­nych dla poezji pol­skiej ksią­żek – to głów­ne wyda­rze­nia Biu­ra Lite­rac­kie­go w 2016 roku.

Bez wąt­pie­nia jed­nym z naj­waż­niej­szych momen­tów tego roku było przy­zna­nie Bron­ce Nowic­kiej – jako pierw­szej debiu­tant­ce w histo­rii – pre­sti­żo­wej Nagro­dy Lite­rac­kiej Nike za tom Nakar­mić kamień. To kolej­ne wyróż­nie­nie tą nagro­dą dla książ­ki z Biu­ra Lite­rac­kie­go. Suk­ces tym więk­szy, że towa­rzy­szy mu bar­dzo dobre przy­ję­cie wśród czy­tel­ni­ków. Kolej­ne dodru­ki dają na ten moment łącz­ny nakład 15 tysię­cy egzem­pla­rzy. Autor­ka w krót­kim cza­sie odwie­dzi­ła bli­sko dwa­dzie­ścia miej­sco­wo­ści w Pol­sce i wszę­dzie spo­ty­ka­ła się z dobrym przy­ję­ciem. W lite­ra­tu­rze pol­skiej poja­wi­ła się bar­dzo waż­na postać.

Inny z debiu­tan­tów wydaw­nic­twa Artu­ra Bursz­ty – Dawid Mate­usz – został wyróż­nio­ny Nagro­dą im. Kazi­mie­ry Iłła­ko­wi­czów­ny za wyda­ny tuż przed wrze­śnio­wą Sta­cją Lite­ra­tu­ra 21 (nowa nazwa festi­wa­lu Biu­ra) tom Sta­cja wie­ży ciśnień. Jerzy Jar­nie­wicz (Woda na Mar­sie), Joan­na Muel­ler (inti­ma thu­le) oraz Mar­ta Pod­gór­nik (Zawsze) otrzy­ma­li nomi­na­cje do Sile­siu­sa, a książ­ka Pod­gór­nik nomi­no­wa­na była tak­że do Nagro­dy Szym­bor­skiej. Powąz­ki Tade­usza Pió­ry zna­la­zły się na liście naj­lep­szych tomów poetyc­kich według juro­rów Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia, zaś tom Kar­do­nia i Faber Łuka­sza Jaro­sza tra­fił do ści­słe­go fina­łu Nagro­dy Lite­rac­kiej Nike.

Naj­waż­niej­szą zmia­ną była wypro­wadz­ka (po dwu­na­stu latach) festi­wa­lu Biu­ra Lite­rac­kie­go z Wro­cła­wia do Stro­nia Ślą­skie­go. Pro­gram festi­wa­lu został pod­po­rząd­ko­wa­ny zagad­nie­niu debiu­tu, a dzię­ki róż­nym uję­ciom pro­ble­mu, jakie pro­po­no­wa­li kra­jo­wi i zagra­nicz­ni goście z trzy­dzie­stu kra­jów, dzię­ki dys­ku­sjom, któ­re toczy­ły się na warsz­ta­to­wych zaję­ciach w ramach pra­cow­ni Sta­cji Lite­ra­tu­ra 21, a tak­że za spra­wą połą­cze­nia lite­ra­tu­ry z muzy­ką (m.in. kon­cer­ty Kon­ra­da Góry i Ryszar­da Kry­nic­kie­go) – całość oka­za­ła się jed­nym z naj­waż­niej­szych w Pol­sce wyda­rzeń kul­tu­ral­nych w 2016 roku, bar­dzo wyso­ko oce­nio­nym tak przez uczest­ni­ków, jak i dzien­ni­ka­rzy.

Biu­ro Lite­rac­kie było też ope­ra­to­rem dwóch waż­nych ini­cja­tyw mię­dzy­na­ro­do­wych. „Nowe gło­sy z Euro­py” to pro­jekt, któ­ry miał na celu wyło­nie­nie naj­cie­kaw­szych i naj­le­piej zapo­wia­da­ją­cych się pisa­rzy, któ­rzy debiu­to­wa­li w ostat­nich dzie­się­ciu latach. Dzie­siąt­ka lau­re­atów, m.in. z Chor­wa­cji, Kata­lo­nii, Mal­ty, Nor­we­gii, Sło­wa­cji czy Tur­cji, bra­ła udział w festi­wa­lach lite­rac­kich w całej Euro­pie, ale dopie­ro na Sta­cji Lite­ra­tu­ra w Stro­niu Ślą­skim poja­wi­ła się w kom­ple­cie. Do Stro­nia zje­cha­li tak­że uczest­ni­cy Euro­pej­skie­go Forum Lite­rac­kie­go, przed­sta­wi­cie­le insty­tu­cji lite­rac­kich, wydaw­cy i agen­ci lite­rac­cy, któ­rzy dys­ku­to­wa­li o pro­ble­mach współ­cze­snej lite­ra­tu­ry.

O euro­pej­skim cha­rak­te­rze świad­czą tak­że książ­ki w cyklach „Kla­sy­ka z Euro­py” i „Nowa pro­za z Euro­py”, w któ­rych uka­za­ło się łącz­nie aż dzie­więć pozy­cji. Są to kla­sycz­ne dzie­ła lite­ra­tu­ry XX wie­ku, takie jak: Epi­fa­nie i Por­tret arty­sty w wie­ku mło­dzień­czym Jame­sa Joyce’a, Nie­dzie­la życia Ray­mon­da Quene­au, Tro­pi­zmy Natha­lie Sar­rau­te i Morze Kara­lu­chów Tom­ma­sa Lan­dol­fie­go, oraz współ­cze­sne euro­pej­skie arcy­dzie­ła, m.in. Dzwo­ny Ein­ste­ina Lajo­sa Gren­de­la, Atlas lękli­we­go męż­czy­zny Chri­sto­pha Ran­smay­ra czy Książ­ka o Unie Faru­ka Šehi­cia i Dru­gi poca­łu­nek Gity Danon Mil­jen­ka Jer­go­vi­cia.

Zain­au­gu­ro­wa­na zosta­ła tak­że seria „22. Wier­sze podróż­ne”. Jako pierw­szy poja­wił się autor­ski wybór wier­szy Jac­ka Deh­ne­la – Seria w ciem­ność. Póź­niej dołą­czył do nie­go lau­re­at Nagro­dy im. Wisła­wy Szym­bor­skiej Roman Honet, któ­ry swo­je wier­sze uło­żył w książ­kę roz­mo­wa trwa dalej. W serii uka­za­ły się jesz­cze ponad­to zbio­ry dwóch poetek – Julii Szy­cho­wiak (tom Naraz) oraz Justy­ny Bar­giel­skiej (Sel­fie na tle rze­pa­ku). W serii „Dożyn­ki” uka­za­ło się Świę­to żywych, tom zbie­ra­ją­cy wszyst­kie wier­sze Łuka­sza Jaro­sza, a Bez­bron­ną kre­ską jako pro­za­ik zade­biu­to­wał Tade­usz Dąbrow­ski. Dobrze przy­ję­ta zosta­ła książ­ka 21 wier­szy miło­snych Adrien­ne Rich w prze­kła­dzie Jaku­ba Głu­sza­ka.

Swo­je nowe książ­ki publi­ko­wa­li twór­cy już zasłu­że­ni i doce­nie­ni, np. Boh­dan Zadu­ra, któ­ry wydał tom Już otwar­te. Swo­ją trze­cią książ­kę poetyc­ką opu­bli­ko­wał Szy­mon Słom­czyń­ski (Lata­kia). Kon­rad Góra, redak­tor wybo­ru wier­szy Anny Świrsz­czyń­skiej, oddał czy­tel­ni­kom swój dłu­go wycze­ki­wa­ny poemat pt. Nie, a jesz­cze przed koń­cem roku uka­że się jede­na­sty tom poetyc­ki Mar­ci­na Sen­dec­kie­go w Biu­rze Lite­rac­kim. Świet­nie przy­ję­te zosta­ły też debiut Sta­cja wie­ży ciśnień Dawi­da Mate­usza oraz anto­lo­gia Zebra­ło się śli­ny pod red. Paw­ła Kacz­mar­skie­go i Mar­ty Koron­kie­wicz, otwie­ra­ją­ca cykl publi­ka­cji w ramach pro­jek­tu „Nowe gło­sy z Pol­ski”.

Z 53 publi­ka­cji, jakie uka­za­ły się w 2016 roku w Biu­rze Lite­rac­kim, aż 29 to pro­po­zy­cje e‑bookowe! W takiej for­mie elek­tro­nicz­nej uka­za­ły się m.in. książ­ki Sła­wo­mi­ra Elsne­ra, Julii Fie­dor­czuk, Łuka­sza Jaro­sza, Bogu­sła­wa Kier­ca, Mar­ty Pod­gór­nik, Szy­mo­na Słom­czyń­skie­go i Andrze­ja Sosnow­skie­go oraz tomy Grze­go­rza Kwiat­kow­skie­go (Powin­ni się nie uro­dzić revi­si­ted – Uro­dzić) i Zbi­gnie­wa Mache­ja (Tele­fon z anty­po­dów. Wier­sze z mło­do­ści (1978–1990)) jako abso­lut­ne pre­mie­ry, dostęp­ne tyl­ko w posta­ci e‑booków. Co nie powin­no dzi­wić, naj­chęt­niej pobie­ra­ną książ­ką było Nakar­mić kamień Bron­ki Nowic­kiej.

Zapo­wia­da­ne na począt­ku roku otwar­cie dało o sobie znać nie tyl­ko w dobo­rze auto­rów publi­ku­ją­cych swo­je książ­ki, ale rów­nież w powo­ła­nym do życia dwu­ty­go­dni­ku lite­rac­kim „biBlio­te­ka”. W ramach „Pre­mier w sie­ci” Biu­ro Lite­rac­kie zapre­zen­to­wa­ło bli­sko 70 zesta­wów wier­szy i frag­men­tów pro­za­tor­skich (w tym prze­kła­dy tek­stów lau­re­atów pro­jek­tu „Nowe gło­sy z Euro­py”) mniej zna­nych twór­ców. Swo­je autor­skie cykle pro­wa­dzi­li m.in. Wio­let­ta Grze­go­rzew­ska, Bron­ka Nowic­ka, Adam Popra­wa oraz Lin Suh. Opu­bli­ko­wa­nych zosta­ło 50 komen­ta­rzy, 100 pre­mie­ro­wych ksią­żek, 150 roz­mów, 160 audy­cji i zapi­sów audio z czy­ta­nia­mi auto­rów, 170 gale­rii zdjęć, 200 fil­mów oraz 300 recen­zji.

Wypro­wadz­ka z Wro­cła­wia sta­ła się fak­tem. Prze­niósł się nie tyl­ko festi­wal – tak­że książ­ki Biu­ra Lite­rac­kie­go wyda­wa­ne były w Stro­niu Ślą­skim. To nie­przy­pad­ko­wa zmia­na. Tutaj w pierw­szej poło­wie lat 90. odby­wa­ły się Nie­miec­ko-Pol­skie Spo­tka­nia Mło­dych Pisa­rzy, któ­re w 1996 roku dały począ­tek festi­wa­lo­wi Biu­ra Lite­rac­kie­go. Ten sym­bo­licz­ny powrót do korze­ni w dwu­dzie­stym pierw­szym roku dzia­łal­no­ści przy­wró­cił to, co naj­cen­niej­sze w dorob­ku wydaw­nic­twa Artu­ra Bursz­ty – pra­cę z mło­dy­mi twór­ca­mi przy udzia­le i wspar­ciu lite­rac­kich mistrzów oraz bar­dzo bli­ski kon­takt z czy­tel­ni­ka­mi i odbior­ca­mi dzia­łań.