Podsumowanie roku w Biurze Literackim

Wyjąt­ko­wa edy­cja festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra, kolej­ne suk­ce­sy auto­rów oraz ksią­żek nomi­no­wa­nych do naj­waż­niej­szych nagród i wyróż­nia­nych nimi, ponow­ne doce­nie­nie dzia­łal­no­ści wydaw­nic­twa w kon­kur­sie Unii Euro­pej­skiej, osiem­na­ście pre­mier, kil­ka­na­ście kra­jo­wych i mię­dzy­na­ro­do­wych pro­jek­tów, zagra­nicz­ne wyjaz­dy oraz następ­ne prze­kła­do­we publi­ka­cje twór­ców – to naj­waż­niej­sze wyda­rze­nia 2019 roku, roz­po­czy­na­ją­ce­go dwu­dzie­sty pią­ty sezon dzia­łal­no­ści Biu­ra Lite­rac­kie­go, któ­re od 2016 roku funk­cjo­nu­je w Stro­niu Ślą­skim oraz Koło­brze­gu.

Wyjąt­ko­wa edy­cja festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra, kolej­ne suk­ce­sy auto­rów oraz ksią­żek nomi­no­wa­nych do naj­waż­niej­szych nagród i wyróż­nia­nych nimi, ponow­ne doce­nie­nie dzia­łal­no­ści wydaw­nic­twa w kon­kur­sie Unii Euro­pej­skiej, osiem­na­ście pre­mier, kil­ka­na­ście kra­jo­wych i mię­dzy­na­ro­do­wych pro­jek­tów, zagra­nicz­ne wyjaz­dy oraz następ­ne prze­kła­do­we publi­ka­cje twór­ców – to naj­waż­niej­sze wyda­rze­nia 2019 roku, roz­po­czy­na­ją­ce­go dwu­dzie­sty pią­ty sezon dzia­łal­no­ści Biu­ra Lite­rac­kie­go, któ­re od 2016 roku funk­cjo­nu­je w Stro­niu Ślą­skim oraz Koło­brze­gu.

Suk­ce­sy Mar­ty Pod­gór­nik (Nagro­da im. Wisła­wy Szym­bor­skiej i nomi­na­cja do Nagro­dy Nike), Julii Szy­cho­wiak (nomi­na­cja do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia), a tak­że debiu­tan­tów: Jana Rojew­skie­go (nomi­na­cje do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia, Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius oraz wyróż­nie­nie w Ogól­no­pol­skim Kon­kur­sie Lite­rac­kim im. Artu­ra Fry­za „Zło­ty Śro­dek Poezji”) i Micha­ła Doma­gal­skie­go (nomi­na­cja do Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius) to głów­ne wyróż­nie­nia ksią­żek i auto­rów w mija­ją­cym 2019 roku.

Po raz kolej­ny zosta­ły doce­nio­ne tak­że książ­ki tłu­ma­cze­nio­we z serii „Pro­za” oraz „Poezje”. Nomi­na­cję do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia za Taran­tu­lę Boba Dyla­na otrzy­mał Filip Łobo­dziń­ski. W fina­le Nagro­dy Pre­zy­den­ta Mia­sta Gdań­ska za Twór­czość Trans­la­tor­ską im. Tade­usza Boya-Żeleń­skie­go zna­la­zły się aż dwie książ­ki Biu­ra Lite­rac­kie­go: Pamięć Péte­ra Náda­sa w prze­kła­dzie Elż­bie­ty Sobo­lew­skiej oraz San­ta­rém (wier­sze i trzy małe pro­zy) Eli­sa­beth Bishop w tłu­ma­cze­niu Andrze­ja Sosnow­skie­go.

Unia Euro­pej­ska ponow­nie wyróż­ni­ła Biu­ro Lite­rac­kie w pro­gra­mie „Sup­port to Lite­ra­ry Trans­la­tion Pro­jects”. Pro­jekt wydaw­ni­czy „Euro­pe­an Lite­ra­ry Heri­ta­ge” zdo­był 91 punk­tów na 100 moż­li­wych. Dzię­ki dota­cji w latach 2020–2021 pozna­my „Kla­sy­ków poezji euro­pej­skiej” oraz „Nowe gło­sy pro­za­tor­skie”. Książ­ki będzie przy­go­to­wy­wać dobo­ro­wa gru­pa tłu­ma­czy: Agniesz­ka Będ­kow­ska-Kop­czyk, Leszek Engel­king, Jakub Korn­hau­ser, Filip Łobo­dziń­ski, Zbi­gniew Machej, Kata­ri­na Šala­mun-Bie­drzyc­ka, Kin­ga Sie­wior, Elż­bie­ta Sobo­lew­ska, Bogu­sła­wa Sochań­ska i Miłosz Wali­gór­ski.

W 2019 roku uka­za­ło się ame­ry­kań­skie wyda­nie książ­ki Mar­ty­ny Buli­żań­skiej moja jest ta zie­mia. Swo­ją ukra­iń­ską pre­mie­rę miał tom Bron­ki Nowic­kiej Nakar­mić kamień, ruszy­ły też pra­ce nad angiel­skim i fran­cu­skim tłu­ma­cze­niem książ­ki lau­re­at­ki Nagro­dy Lite­rac­kiej Nike 2016. Wiel­kim suk­ce­sem oka­zał się prze­kład Bez­bron­nej kre­ski Tade­usza Dąbrow­skie­go na język nie­miec­ki przy­go­to­wa­ny przez Rena­te Schmid­gall. Wier­sze auto­rów zwią­za­nych z Biu­rem uka­zy­wa­ły się ponad­to w zagra­nicz­nych pismach, m.in. w tłu­ma­cze­niu na języ­ki angiel­ski, nie­miec­ki, rosyj­ski czy węgier­ski.

Nakła­dem wydaw­nic­twa w 2019 roku uka­za­ło się osiem­na­ście książ­ko­wych pre­mier oraz dwa­dzie­ścia jeden e‑booków. Wyda­ne zosta­ły alma­na­chy: Połów. Poetyc­kie debiu­ty 2018 oraz Wier­sze i opo­wia­da­nia doraź­ne 2019. Zade­biu­to­wa­ła trój­ka auto­rów: Nina Manel (Trans­par­ty), Jakub Pszo­niak (Chy­ba na pew­no) i Prze­my­sław Sucha­nec­ki (Wtra­ce­nie). W serii Pro­za uka­za­ły się książ­ki prze­kła­do­we: Kro­ni­ki ukry­tej praw­dy Pere Cal­der­sa (tłu­ma­cze­nie: Anna Sawic­ka), Biblia i inne histo­rie Péte­ra Náda­sa (Elż­bie­ta Sobo­lew­ska) i Sro­ga zima Ray­mon­da Quene­au (Han­na Igal­son-Tygiel­ska).

W serii Poezja dzię­ki prze­kła­dom Tade­usza Sław­ka, Fili­pa Łobo­dziń­skie­go oraz Julii Har­twig wyda­ne zosta­ły książ­ki: Emi­ly Dic­kin­son (Samot­ność prze­strze­ni), Pat­ti Smith (Nie gódź się) i Wil­lia­ma Car­lo­sa Wil­liam­sa (Spóź­nio­ny śpie­wak, wzno­wie­nie). Uka­za­ły się tak­że nowe książ­ki poetyc­kie: Anny Ada­mo­wicz (Ani­ma­lia), Kac­pra Bart­cza­ka (Nawo­ra­dio­wa), Jac­ka Deh­ne­la (Naj­dziw­niej­sze), Kon­ra­da Góry (Kalen­darz majów), Grze­go­rza Kwiat­kow­skie­go (Karl-Heinz M.), Joan­ny Muel­ler & Joan­ny Łań­cuc­kiej (Waruj), Bian­ki Rolan­do (Stel­le) i Rober­ta Rybic­kie­go (POGO GŁOSEK).

W tym roku orga­ni­zo­wa­na po raz 24. Sta­cja Lite­ra­tu­ra odby­ła się pod hasłem „Nie gódź się” zaczerp­nię­tym z utwo­ru „Radio Bag­dad” Pat­ti Smith, któ­ry był odpo­wie­dzią na akcję mili­tar­ną wojsk NATO w Ira­ku. „Nie gódź się z bliź­nie­go nie­do­lą, nie gódź się z bliź­nie­go nie­do­wła­dem” – śpie­wa­ła Smith (tłu­ma­cze­nie: Filip Łobo­dziń­ski), co nada­wa­ło całe­mu festi­wa­lo­wi ton nie­zgo­dy na zasta­ny świat, a zara­zem było zachę­tą do wspól­ne­go „wycią­ga­nia dło­ni”. Sta­now­cze „nie” wybrzmia­ło szcze­gól­nie wyraź­nie już pod­czas mani­fe­stu odczy­ta­ne­go na szczy­cie Czar­nej Góry.

Przez czte­ry festi­wa­lo­we dni „Nie godzę się” było odmie­nia­ne przez roz­ma­ite lite­rac­kie dyk­cje, języ­ki i poety­ki. Motyw prze­wod­ni festi­wa­lu prze­wi­jał się przez nie­mal wszyst­kie wyda­rze­nia. Cza­sem w jed­no­znacz­ny spo­sób, jak pod­czas czy­tań w ramach ini­cja­ty­wy „Wier­sze i opo­wia­da­nia doraź­ne” (wie­czor­ne Live Sety) czy w trak­cie deba­ty „O nie­zgo­dzie w lite­ra­tu­rze”, cza­sem w kon­fron­ta­cji z kano­nem poetyc­kim, jak w przy­pad­ku dys­ku­sji z udzia­łem Anny Kału­ży, Karo­la Mali­szew­skie­go, Joan­ny Muel­ler, Joan­ny Orskiej i Jaku­ba Skur­ty­sa o „Poetyc­kich książ­kach trzy­dzie­sto­le­cia”.

Motyw nie­zgo­dy wra­cał wresz­cie w czy­ta­nych wier­szach i roz­mo­wach. Orga­ni­za­to­rom nie zale­ża­ło jed­nak wyłącz­nie na arty­stycz­nej kon­te­sta­cji – zało­że­niem tego­rocz­nej Sta­cji Lite­ra­tu­ra było spraw­dze­nie, na ile lite­ra­tu­ra może być odpo­wie­dzią na wyzwa­nia i pro­ble­my codzien­no­ści (na ile jest „wycią­gnię­ciem dło­ni” – jak u Pat­ti Smith). Inten­cję tę dobrze odczy­ta­ła wraż­li­wa na te tema­ty publicz­ność: „Jeśli da się jesz­cze wie­rzyć, że ‘poezja oca­la’, to wła­śnie w takiej for­mie, jak to robi­cie na festi­wa­lu” – moż­na było prze­czy­tać w pofe­sti­wa­lo­wych komen­ta­rzach.

W rela­cji z tego­rocz­nej edy­cji Grze­gorz Choj­now­ski z Pol­skie­go Radia pisał: „Dobrze, że są takie enkla­wy, takie Czar­ne Góry, Stro­nia Ślą­skie, gdzie się może roz­go­ścić poezja i w bez­piecz­nej bli­sko­ści zaprzy­jaź­nio­nych od kie­dyś lub teraz ludzi ist­nieć jako coś dro­gie­go i waż­ne­go. […] Sta­cja Lite­ra­tu­ra 24 […] dowio­dła, że w poezji tkwi moc i myśl, że doty­ka klu­czo­wych zja­wisk życia, bywa przy tym atrak­cyj­na (więk­szość czy­tań wier­szy pre­zen­to­wa­nych przez samych autorów/autorki wręcz pory­wa­ła)”.

W Stro­niu Ślą­skim pozna­li­śmy oso­by wyróż­nio­ne w pro­jek­tach wydaw­ni­czych Biu­ra Lite­rac­kie­go. Lau­re­ata­mi 14. Poło­wu zosta­li: Paweł Har­len­der, Nata­lia Kubi­cius, Paweł Kusiak, Michał Myt­nik, Mar­le­na Nie­miec, Klau­dia Piesz­czoch, Aga­ta Puwal­ska i Jakub Sęczyk. W pro­jek­cie Pierw­sza książ­ka wyróż­nio­no Prze­my­sła­wa Sucha­nec­kie­go, Kata­rzy­nę Szau­liń­ską oraz Alek­san­dra Tro­ja­now­skie­go. W ramach Debiu­tów pro­zą wkrót­ce swo­je pierw­sze książ­ki wyda­dzą: Elż­bie­ta Łap­czyń­ska i Mar­ta Soko­łow­ska. Zwy­cięż­czy­nią kon­kur­su „Wier­sze i opo­wia­da­nia doraź­ne 2019” zosta­ła Kata­rzy­na Szau­liń­ska.

Nagro­da „Po Stro­nie wier­sza” przy­zna­na przez mło­dych miesz­kań­ców Stro­nia Ślą­skie­go powę­dro­wa­ła do Anto­ni­ny M. Tosiek. Naj­lep­szy­mi „kry­ty­ka­mi z uczel­ni” zosta­li: Adam Par­ty­ka (I miej­sce), Wero­ni­ka Janecz­ko (II miej­sce) oraz Ilo­na Chy­liń­ska (III miej­sce). W odby­wa­ją­cych się przy oka­zji festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra Pra­cow­niach udział wzię­ło bli­sko 200 osób wyło­nio­nych spo­śród pra­wie pół tysią­ca kan­dy­da­tów. Z Lek­cji języ­ka poetyc­kie­go, któ­re zosta­ły zapro­po­no­wa­ne dzie­ciom i mło­dzie­ży ze Stro­nia Ślą­skie­go, sko­rzy­sta­ło tym razem tak­że oko­ło 200 osób.

Dzię­ki uczest­nic­twu w mię­dzy­na­ro­do­wych ini­cja­ty­wach Biu­ro Lite­rac­kie pre­zen­to­wa­ło swo­ją dzia­łal­ność m.in. w Ber­li­nie i Bruk­se­li. Anga­żo­wa­ło się tak­że aktyw­nie w pro­jek­ty plat­for­my Lite­ra­ry Euro­pe Live Plus. Wie­le kra­jo­wych dzia­łań sfi­nan­so­wa­no z dota­cji mini­ste­rial­nych, m.in. trze­cią edy­cję Kry­ty­ka z uczel­ni (pro­gram „Ojczy­sty – dodaj do ulu­bio­nych”), czter­na­stą edy­cję Poło­wu (Lite­ra­tu­ra) oraz pro­jekt Księ­gar­nia z poezją (Part­ner­stwo dla książ­ki). Na uwa­gę zasłu­gu­je coraz bliż­sza współ­pra­ca ofi­cy­ny z Łódz­ką Szko­łą Fil­mo­wą.

Pod egi­dą Biu­ra Lite­rac­kie­go odby­wa­ły się spo­tka­nia i wyda­rze­nia, m.in. w Gło­go­wie, Gorzo­wie, Sosnow­cu, Ryb­ni­ku. Po raz dru­gi zre­ali­zo­wa­no Waka­cje z kul­tu­rą, któ­re tym razem zago­ści­ły w Dar­ło­wie i Koło­brze­gu. W Gło­go­wie i Sopo­cie odby­ły się kolej­ne spo­tka­nia sie­ci Biblio­tek z poezją. Przede wszyst­kim jed­nak był to czas przy­go­to­wań do 25. sezo­nu wydaw­nic­twa oraz jubi­le­uszo­wej edy­cji festi­wa­lu. Ćwierć wie­ku dzia­łal­no­ści to przede wszyst­kim pięk­ne, oso­bi­ste histo­rie wie­lu auto­rów i auto­rek. Już wkrót­ce na stro­nach Biu­ra prze­czy­ta­cie, cze­go spo­dzie­wać się mogą czy­tel­ni­cy w 2020 roku.