Poezja z nagrodami: Piosenka o zależnościach i uzależnieniach

Po dzie­się­ciu latach od pierw­sze­go wyda­nia w Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się wła­śnie Pio­sen­ka o zależ­no­ściach i uza­leż­nie­niach Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go – naj­czę­ściej nagra­dza­na w poprzed­niej deka­dzie pol­ska książ­ka, wyróż­nio­na Nagro­dą Lite­rac­ką Nike oraz Nagro­dą Lite­rac­ką Gdy­nia, a tak­że nomi­no­wa­na do Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius.

Po dzie­się­ciu latach od pierw­sze­go wyda­nia w Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się wła­śnie Pio­sen­ka o zależ­no­ściach i uza­leż­nie­niach Euge­niu­sza Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go – naj­czę­ściej nagra­dza­na w poprzed­niej deka­dzie pol­ska książ­ka, wyróż­nio­na Nagro­dą Lite­rac­ką Nike (czwar­ty po książ­kach Barań­cza­ka, Rym­kie­wi­cza i Róże­wi­cza tom poetyc­ki) oraz Nagro­dą Lite­rac­ką Gdy­nia, a tak­że nomi­no­wa­na do Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius.

„Jest to poezja auto­bio­gra­ficz­na, bo nie brak w niej odnie­sień do fak­tów potwier­dzo­nych w bio­gra­fii auto­ra (cho­ro­ba, śmierć mat­ki, doświad­cze­nie homo­ero­tycz­ne), ale jest to tak­że poezja wyraź­nie wysty­li­zo­wa­na – na daw­ność, baro­ko­wość, Vil­lo­now­ską nutę, ‘por­tret tru­mien­ny’. Sty­li­za­cja ta jest szcze­gól­na, nie odda­la od bio­gra­fii, nie zacie­ra jej tro­pów, nie łago­dzi trau­my ist­nie­nia, ale pozwa­la do fak­tycz­no­ści życia wra­cać”. Tak wybór kapi­tu­ły Nagro­dy Nike uza­sad­nia­ła Gra­ży­na Bor­kow­ska.

„Jako pol­ski poeta poru­szam się w obrę­bie pol­sz­czy­zny, za pomo­cą któ­rej moż­na pew­nych pro­ble­mów dotknąć mniej lub bar­dziej dosad­nie. To daje wiel­kie moż­li­wo­ści, ale jed­no­cze­śnie pozo­sta­wia mnie w pew­nym sen­sie bez­rad­nym wobec nie­któ­rych tema­tów. Czu­ję się tak­że bez­rad­ny i nie­uf­ny wobec sie­bie, jako tego, któ­ry spra­wia, że sło­wa toczą się dalej, linij­ka po linij­ce, obraz po obra­zie” – mówił autor „Gaze­cie Wybor­czej” po ode­bra­niu nagro­dy.

„Zde­cy­do­wa­li­śmy, że nie może­my karać tak wybit­ne­go twór­cy tyl­ko za to, że już raz oka­zał się wybit­ny” – tłu­ma­czył wer­dykt ponow­nie przy­zna­ją­cy Euge­niu­szo­wi Tka­czy­szy­no­wi-Dyc­kie­mu Nagro­dę Lite­rac­ką Gdy­nia, tym razem za tom Pio­sen­ka o zależ­no­ściach i uza­leż­nie­niach, prze­wod­ni­czą­cy jury Piotr Śli­wiń­ski – „uzna­li­śmy, że to wła­śnie on napi­sał naj­lep­szą książ­kę poetyc­ką w tym roku, więc ją nagro­dzi­li­śmy”.

Zda­niem Justy­ny Sobo­lew­skiej „W jego poezji poja­wia­ją się sta­łe moty­wy: histo­ria i gene­alo­gia rodzi­ny Dyc­kich oraz innych rodzin z oko­lic Prze­my­śla, gdzie się wycho­wał, śmierć i cho­ro­by naj­bliż­szych, przede wszyst­kim mat­ki. Tka­czy­szyn-Dyc­ki łączy archa­izmy niczym z Biblii Wuj­ka z języ­kiem cał­kiem potocz­nym, two­rząc wyjąt­ko­we pio­sen­ki o śmier­ci. Ich melo­dyj­ność ujaw­nia się, gdy czy­ta je sam autor”.

Według Jac­ka Guto­ro­wa: „Dla Dyc­kie­go sło­wa zda­ją się być bar­dziej gesta­mi niż okre­ślo­ny­mi sen­sa­mi. Stąd swe­go rodza­ju aktor­ski wymiar jego wier­szy. Poeta uży­wa języ­ka tak, jak­by coś poka­zy­wał. Sło­wo jest spro­wa­dzo­ne czę­sto do sta­tu­su rze­czy – to kolej­na zależ­ność wyróż­nia­ją­ca jego tomy poetyc­kie. I kie­dy Dyc­ki pro­si o sło­wa, to pro­si też o moż­li­wość uczest­nic­twa w świe­cie. Bo moż­na być uza­leż­nio­nym od świa­ta i wciąż nie czuć się jego czę­ścią”.

Książ­ki Tka­czy­szy­na-Dyc­kie­go nale­żą do naj­chęt­niej czy­ta­nych i naj­czę­ściej nagra­dza­nych. Oprócz wspo­mnia­nych tutaj nagród – Nike z 2009 roku oraz Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia przy­zna­nej w 2006 i 2009 roku – autor ode­brał tak­że Nagro­dę Lite­rac­ką im. Bar­ba­ry Sadow­skiej, a w 2007 roku pre­sti­żo­wą euro­pej­ską nagro­dę Huber­ta Bur­dy. W 2012 roku autor otrzy­mał tak­że Wro­cław­ską Nagro­dę Poetyc­ką Sile­sius za tom Imię i zna­mię.