Poezja z nagrodami: Puste noce

W ramach akcji „Poezja z nagro­da­mi” uka­zu­je się dzi­siaj w for­mie elek­tro­nicz­nej tom Puste noce Jerze­go Jar­nie­wi­cza, któ­ry w maju tego roku został wyróż­nio­ny Wro­cław­ską Nagro­dą Poetyc­ką Sile­sius w kate­go­rii książ­ka roku.

W ramach akcji „Poezja z nagro­da­mi” uka­zu­je się dzi­siaj w for­mie elek­tro­nicz­nej tom Puste noce Jerze­go Jar­nie­wi­cza, któ­ry w maju tego roku został wyróż­nio­ny Wro­cław­ską Nagro­dą Poetyc­ką Sile­sius w kate­go­rii książ­ka roku. „Jar­nie­wicz wygrał za doj­rza­łość. To jego naj­lep­sza książ­ka, maj­stersz­tyk. Jest poważ­na i smut­na, a jed­no­cze­śnie ten głos łamie się z czymś rubasz­nym i komicz­nym. Jest prze­śmiew­cza w sto­sun­ku do kul­tu­ry maso­wej, ale z niej wyra­sta. Zawie­ra pięk­ne wier­sze miło­sne, któ­re w róż­nych prze­chwy­ty­wa­nych języ­kach są czy­stym wyzna­niem, znaj­du­ją­cym swo­je miej­sce” – tak uza­sad­niał wer­dykt prze­wod­ni­czą­cy kapi­tu­ły pro­fe­sor Andrzej Zawa­da.

W wier­szach z Pustych nocy do gło­su docho­dzi dobit­niej niż do tej pory doświad­cze­nie poże­gnań i roz­stań; daje o sobie znać trau­ma­ty­zu­ją­ca obec­ność odzie­dzi­czo­nej pamię­ci o woj­nie; odzy­wa­ją się gło­sy ze skład­ni­cy daw­nych i współ­cze­snych mitów, klisz czy fan­ta­zma­tów. Tłem nowych wier­szy Jerze­go Jar­nie­wi­cza są roz­pad dotych­cza­so­we­go ładu i prze­mie­sza­nie porząd­ków, któ­rym towa­rzy­szy bru­ta­li­za­cja coraz bar­dziej roz­pro­szo­ne­go języ­ka. Ale Puste noce to przede wszyst­kim zbiór nie­oczy­wi­stych ero­ty­ków, któ­re wikła­ją się w poli­tycz­ne, praw­ni­cze czy medial­ne dys­kur­sy, spo­ty­ka­ją się z języ­ka­mi pro­pa­gan­dy i kul­tu­ry maso­wej, dążąc do nie­osią­gal­nej bez­po­śred­nio­ści wyra­zu.

„Wie­le wier­szy nazna­czo­nych jest czymś, co nazwał­bym moją wojen­ną trau­mą” – mówił Jerzy Jar­nie­wicz. „Nie wiem, czy jest na świe­cie dru­ga kul­tu­ra, któ­ra by stwo­rzy­ła taki obraz woj­ny jako kochan­ki, wojen­ki jako przy­go­dy miło­snej czy kom­pen­sa­cji miło­ści utra­co­nej. Zuzan­na Sala nazwa­ła to traf­nie pró­bą emo­cjo­nal­ne­go szan­ta­żu”. „Woj­sko i woj­na sta­no­wią zresz­tą w Pustych nocach coś wię­cej niż tema­ty” – pisa­ła Sala. „Są jak­by tłem, nad­rzęd­nym fety­szem, bez któ­re­go nie mogą obyć się żad­ne inne wiel­kie spra­wy. Naj­bar­dziej sub­tel­ne opi­sy zgry­wa­ją się z woj­sko­wym mar­szem i znów swój rene­sans prze­ży­wa sta­re jak świat i rów­nie banal­ne spo­tka­nie Ero­sa z Tana­to­sem. Prze­ku­wa się to jed­nak w coś wię­cej niż taniec meta­for – ura­sta do ran­gi obse­sji codzien­no­ści woj­ny”.

O wojen­nych „matry­cach języ­ko­wej wyobraź­ni” Jerze­go Jar­nie­wi­cza pisał też Adam Popra­wa: „Poja­wia się ‘Lista strat fil­mu pol­skie­go’, moc­no i podwój­nie iro­nicz­na, bo wyra­że­nie para­fra­zu­je słyn­ne tuż powo­jen­ne wydaw­nic­two ‘Lista strat kul­tu­ry pol­skiej’. Ale wska­za­ny też jest ‘38 rów­no­leż­nik’, wyra­że­nie koja­rzo­ne przede wszyst­kim z powo­jen­ną histo­rią państw kore­ań­skich, co nie nale­ży już do poko­le­nio­wej mito­lo­gii osób uro­dzo­nych w Pol­sce pod koniec lat pięć­dzie­sią­tych”. W Biu­rze Lite­rac­kim, z któ­rym autor współ­pra­cu­je od 2000 roku, uka­za­ło się dotąd pięt­na­ście jego ksią­żek. Z każ­dym kolej­nym tomem, od „Oran­ża­dy” począw­szy, Jar­nie­wicz nie prze­sta­je zaska­ki­wać – kon­ty­nu­uje wąt­ki naj­bar­dziej dla nie­go cha­rak­te­ry­stycz­ne, a zara­zem wciąż posze­rza pole swo­ich poetyc­kich zain­te­re­so­wań. To twór­czość osob­na, nie­da­ją­ca się spro­wa­dzić do żad­nej z popu­lar­nych w ostat­nich latach poetyk, a jed­no­cze­śnie bar­dzo nam współ­cze­sna.