Powrót klasyków poezji

Nagra­dza­na seria „Kla­sy­cy euro­pej­skiej poezji” powra­ca w 2021 roku. Pierw­szą wyda­ną w jej ramach książ­ką będzie Per­nam­bu­co Iva­na Wer­ni­scha. Tom prze­tłu­ma­czo­ny przez Lesz­ka Engel­kin­ga uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim już 25 stycz­nia.

Per­nam­bu­co Iva­na Wer­ni­scha w prze­kła­dzie Lesz­ka Engel­kin­ga uka­że się w zna­nej już w Biu­rze Lite­rac­kim serii „Kla­sy­cy euro­pej­skiej poezji”. Pro­jekt został doce­nio­ny w unij­nym pro­gra­mie Kre­atyw­na Euro­pa – na bli­sko sto sześć­dzie­siąt zgło­szo­nych z całej Euro­py pro­po­zy­cji zdo­był jed­ną z trzech naj­wyż­szych ocen. Dzię­ki temu do tej pory mogli­śmy poznać już czte­rech wybit­nych euro­pej­skich twór­ców: Wil­lia­ma Blake’a, Salva­do­ra Espriu, Mirol­ju­ba Todo­ro­vi­cia oraz Oto­na Župa­nči­ča. Książ­ki uka­za­ły się w prze­kła­dach Tade­usza Sław­ka, Fili­pa Łobo­dziń­skie­go, Jaku­ba Korn­hau­se­ra wraz z Kin­gą Sie­wior oraz Kata­ri­ny Šala­mun-Bie­drzyc­kiej.

Rok 2021 roz­pocz­nie­my w towa­rzy­stwie nie­po­kor­ne­go kla­sy­ka poezji współ­cze­snej. Ivan Wer­nisch jest cze­skim twór­cą wier­szy, „prze­kła­dów”, utwo­rów ory­gi­nal­nych, nie­po­dob­nych do dzieł pió­ra innych auto­rów. To poeta zaska­ku­ją­cy, pro­wo­ku­ją­cy, chu­li­ga­nią­cy, któ­re­go tek­sty roz­po­zna­je się już po prze­czy­ta­niu kil­ku lini­jek. W Per­nam­bu­co Wer­nisch odrzu­ca wia­rę w abso­lut­ną war­tość for­my i wła­snej poezji nada­je nowy kształt arty­stycz­ny. Rów­nież język, jakim się posłu­gu­je, nie prze­sta­je zaska­ki­wać – wśród inspi­ra­cji poety znaj­du­ją się m.in. sta­re cze­skie tłu­ma­cze­nia Biblii, żydow­skie przy­po­wie­ści czy rosyj­skie wier­sze ludo­we.

W posło­wiu autor­stwa Lesz­ka Engel­kin­ga czy­ta­my: „Kar­na­wa­ło­wa kul­tu­ra śmie­chu to wiel­ki obszar, do któ­re­go odwo­łu­ją się wier­sze i pro­zy poetyc­kie Wer­ni­scha, ale bynaj­mniej nie obszar jedy­ny. Ta poezja, z pozo­ru tak żywio­ło­wa, nie­okieł­zna­na, peł­na nie­zwy­kłych sko­ja­rzeń, roz­bu­cha­na wyobraź­nio­wo i języ­ko­wo, goto­wa do impro­wi­za­cji, ple­bej­ska i mło­dzień­czo pro­wo­ka­cyj­na, jest zara­zem poezją kul­tu­ry; roi się w niej od alu­zji lite­rac­kich i odwo­łań do dzieł pla­stycz­nych róż­nych epok, od paro­dii, pasti­szów, prze­ró­bek i imi­ta­cji cudzych utwo­rów, od roz­ma­itych odnie­sień mię­dzy­tek­sto­wych”.

Ivan Wer­nisch uro­dził się w 1942 roku w Pra­dze. Jest poetą, pla­sty­kiem i tłu­ma­czem. W 1959 roku ukoń­czył śred­nią szko­łę cera­micz­ną w Kar­lo­wych Warach (spe­cjal­ność arty­stycz­na). W kolej­nych latach pra­co­wał w zawo­dach: beto­nia­rza, cie­śli, sztu­ka­to­ra, agen­ta rekla­mo­we­go, robot­ni­ka na budo­wie metra, stró­ża noc­ne­go, war­tow­ni­ka. W latach 1990‒1999 peł­nił funk­cję redak­to­ra w cza­so­pi­śmie „Lite­rár­ní novi­ny”. Został lau­re­atem m.in. Nagro­dy Fran­za Kaf­ki oraz nagro­dy Magne­sia Lite­ra w kate­go­rii poezja. Prze­kła­da przede wszyst­kim z rosyj­skie­go, nie­miec­kie­go i nider­landz­kie­go.

Swo­ją karie­rę lite­rac­ką roz­po­czął w 1961 roku i bar­dzo szyb­ko został okrzyk­nię­ty jed­nym z naj­cie­kaw­szych poetów swo­je­go poko­le­nia. Po inter­wen­cji wojsk Ukła­du War­szaw­skie­go w Cze­cho­sło­wa­cji oraz stłu­mie­nia idei Pra­skiej Wio­sny jego tomy przez wie­le lat nie mogły uka­zy­wać się ofi­cjal­nie. Poja­wia­ły się w nisko­na­kła­do­wych edy­cjach samiz­da­to­wych lub jako „książ­ki zbó­jec­kie” przy­wie­zio­ne z wol­ne­go świa­ta tra­fia­ły do ogra­ni­czo­nej licz­by czy­tel­ni­ków. Po prze­mia­nach ustro­jo­wych wier­sze Wer­ni­scha znów uka­zy­wa­ły się ofi­cjal­nie i w coraz więk­szych nakła­dach.

W dobo­ro­wym gro­nie tłu­ma­czy ksią­żek z serii „Kla­sy­cy euro­pej­skiej poezji” zna­lazł się Leszek Engel­king, lau­re­at nagro­dy Sto­wa­rzy­sze­nia Tłu­ma­czy Pol­skich, cze­skiej nagro­dy Pre­mia Bohe­mia dla zagra­nicz­ne­go bohe­mi­sty oraz trzy­krot­nie nagro­dy „Lite­ra­tu­ry na Świe­cie”, w 2006 roku odzna­czo­ny meda­lem „Zasłu­żo­ny dla Kul­tu­ry Pol­skiej”. Leszek Engel­king uro­dził się 12 lute­go 1955 w Byto­miu. Jest poetą, nowe­li­stą, tłu­ma­czem, lite­ra­tu­ro­znaw­cą i kry­ty­kiem lite­rac­kim. Ukoń­czył filo­lo­gię pol­ską ze spe­cja­li­za­cją fil­mo­znaw­czą na Uni­wer­sy­te­cie War­szaw­skim.

W latach 1984–1995 był redak­to­rem w „Lite­ra­tu­rze na Świe­cie”, następ­nie wykła­dow­cą na Uni­wer­sy­te­cie War­szaw­skim, Uni­wer­sy­te­cie Fran­ti­ška Palac­kie­go (Oło­mu­niec) i na Uni­wer­sy­te­cie Łódz­kim. Leszek Engel­king jest człon­kiem Sto­wa­rzy­sze­nia Pisa­rzy Pol­skich, PEN-Clu­bu, Socie­té Euro­péen­ne de Cul­tu­re oraz Sto­wa­rzy­sze­nia Lite­rac­kie­go „Scrip­tus”. Prze­kła­da lite­ra­tu­rę pięk­ną m.in. z angiel­skie­go, cze­skie­go, hisz­pań­skie­go, rosyj­skie­go i sło­wac­kie­go. Napi­sał też osiem tomów wier­szy i jeden tom krót­kich próz. Jego poezje tłu­ma­czo­no na wie­le języ­ków. W Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się w jego tłu­ma­cze­niu anto­lo­gia cze­skich wier­szy „Maść prze­ciw poezji” (2012).

W 2021 roku w ramach serii „Kla­sy­cy euro­pej­skiej poezji” uka­żą się jesz­cze trzy książ­ki euro­pej­skich auto­rów, któ­rzy do tej pory pozo­sta­wa­li nie­obec­ni na pol­skim ryn­ku wydaw­ni­czym. Będą to Ján Ondruš w prze­kła­dzie Zbi­gnie­wa Mache­ja i Mor­ten Nie­lsen w tłu­ma­cze­niu Bogu­sła­wy Sochań­skiej, a dzię­ki Jaku­bo­wi Korn­hau­se­ro­wi i Wacła­wo­wi Rapa­ko­wi pozna­my rów­nież bli­żej twór­czość Hen­rie­go Michaux.