Różni AUTORZY: Piszą więc żyją. Pierwszych sto dni wojny

22 sierp­nia w Biu­rze Lite­rac­kim uka­zu­je się anto­lo­gia Piszą więc żyją – zbiór ese­jów i felie­to­nów pisa­nych przez ukra­iń­skich twór­ców przez pierw­sze sto dni od wybu­chu woj­ny na Ukra­inie.

22 sierp­nia w Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się anto­lo­gia Piszą więc żyją – zbiór ese­jów i felie­to­nów pisa­nych przez ukra­iń­skich twór­ców przez pierw­sze sto dni od wybu­chu woj­ny na Ukra­inie. Książ­ka jest pale­tą gło­sów w deba­cie nad aktu­al­ną sytu­acją, zary­so­wu­ją­cych tło histo­rycz­ne, wni­kli­wych ana­liz, intym­nych świa­dectw. Wszyst­kie uświa­da­mia­ją wiel­ką zło­żo­ność losu naro­du ukra­iń­skie­go. To trwa­ły śla­dy kosz­mar­nej rze­czy­wi­sto­ści pozo­sta­wio­ny w języ­ku, inte­lek­tu­al­ny zapis wojen­nych prze­żyć i emo­cji, któ­ry pozwa­la czy­tel­ni­ko­wi głę­biej zro­zu­mieć obec­ną sytu­ację.

Boh­dan Zadu­ra zauwa­ża, że prze­kład tej anto­lo­gii to jed­na z jego naj­bar­dziej oso­bi­stych wypo­wie­dzi pisar­skich ści­śle zwią­za­na z wie­lo­let­nią pra­cą tłu­ma­cze­nio­wą oraz licz­ny­mi nawią­za­ny­mi w tym cza­sie przy­jaź­nia­mi. Pod­kre­śla rów­nież wagę pra­cy trans­la­tor­skiej w wojen­nych cza­sach: „tłu­macz jest po to, żeby prze­kła­dać, a nie komen­to­wać. Jest po to, żeby w jego języ­ku wybrzmia­ły tam­ten ból, tam­ten gniew, tam­to oskar­że­nie, ale też nadzie­ja i takie, wyda­wa­ło­by się, że luk­su­so­we w cza­sie woj­ny, uczu­cie jak miłość do zwie­rząt. I poczu­cie humo­ru”.

Z kolei Rafał Het­man w swo­jej recen­zji nazy­wa Piszą więc żyją poli­fo­nicz­nym ese­jem o woj­nie: „Tym, co bez wąt­pie­nia ta książ­ka daje nam już dziś, jest moż­li­wość lep­sze­go zro­zu­mie­nia, czym woj­na była i jest dla zwy­kłych Ukra­iń­ców. Auto­rzy i autor­ki, któ­rych tek­sty zna­la­zły się w tym tomie, poka­zu­jąc szcze­gó­ły swo­je­go codzien­ne­go wojen­ne­go życia, wpro­wa­dza­ją nas w swój świat o wie­le głę­biej niż new­sy, rela­cje na Insta­gra­mie czy Tik­To­ku, ana­li­zy geo­po­li­tycz­ne czy nawet dłu­gie repor­ta­że licz­nych kore­spon­den­tów pra­cu­ją­cych w Ukra­inie”.

W anto­lo­gii Sofi­ja Andru­cho­wycz w przej­mu­ją­cych sło­wach zazna­cza rolę empa­tii jako jed­nej z naj­waż­niej­szych cech czło­wie­czeń­stwa: „Wszyst­ko zmie­ni­ło się na zawsze. Życie już nigdy wię­cej nie będzie takie jak wcze­śniej. I nie moż­na prze­wi­dzieć, jakie się sta­nie. Wszyst­ko, co jest w czło­wie­ku – to zdol­ność prze­ży­wa­nia z kimś innym jego doświad­cze­nia, odwa­ga przy­ję­cia na sie­bie czy­je­goś bólu i odda­nia swo­je­go spo­ko­ju. Ta zdol­ność jest sil­niej­sza od wszyst­kich fizycz­nych ogra­ni­czeń.” Ta książ­ka taką wła­śnie zdol­ność w czy­tel­ni­ku uru­cha­mia, jest ćwi­cze­niem ze współ­od­czu­wa­nia.

Piszą więc żyją jest waż­nym, inte­lek­tu­al­nym świa­dec­twem doświad­cze­nia woj­ny, zawie­ra­ją­cym gło­sy naj­waż­niej­szych nazwisk współ­cze­snej lite­ra­tu­ry ukra­iń­skiej. W książ­ce znaj­du­ją się tek­sty takich zna­nych i cenio­nych w Pol­sce auto­rów jak: Jurij Andru­cho­wycz, Sofi­ja Andru­cho­wycz, Kate­ry­na Bab­ki­na, Ołek­sandr Boj­czen­ko, Andrij Bon­dar, Ołek­sandr Irwa­neć, Andrij Lub­ka, Wasyl Mach­no, Roman Mały­now­ski, Taras Pro­chaś­ko, Myko­ła Riab­czuk, Ostap Sły­wyn­ski, Jurij Wyn­ny­czuk.

Anto­lo­gię prze­tłu­ma­czył Boh­dan Zadu­ra – poeta, pro­za­ik, tłu­macz i kry­tyk lite­rac­ki. Lau­re­at licz­nych nagród, m.in. Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Lite­rac­kiej im. H. Sko­ro­wo­dy, Nagro­dy im. C.K. Nor­wi­da, Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius, Nagro­dy Ange­lus. Prze­kła­da z angiel­skie­go, ukra­iń­skie­go, bia­ło­ru­skie­go i węgier­skie­go. Redak­tor naczel­ny Twór­czo­ści w latach 2004–2020, zwią­za­ny rów­nież z Akcen­tem i Lite­ra­tu­rą na Świe­cie. Prze­kła­dał m.in. Juri­ja Andru­cho­wy­cza, Kate­ry­nę Bab­ki­nę, Andri­ja Bon­da­ra, Hały­nę Kruk, Andri­ja Lub­kę, Ser­hi­ja Żada­na.