Szymon SŁOMCZYŃSKI: Latakia

Przed­ostat­nią pre­mie­rą 2016 roku w Biu­rze Lite­rac­kim jest opu­bli­ko­wa­na wła­śnie, trze­cia już książ­ka poetyc­ka Szy­mo­na Słom­czyń­skie­go. Po nagra­dza­nych i nomi­no­wa­nych do naj­waż­niej­szych nagród tomach Nad­jeż­dża i Dwu­płat poeta przy­go­to­wał Lata­kię, tom pod żad­nym wzglę­dem nie­ustę­pu­ją­cy dwóm poprzed­nim, roz­wi­ja­ją­cy się jed­nak w odmien­ny spo­sób, w nie­co innym niż dotych­czas kie­run­ku. Od dzi­siaj książ­ka dostęp­na jest we wszyst­kich dobrych księ­gar­niach w Pol­sce oraz na poezjem.pl.

W swo­im debiu­cie Słom­czyń­ski kon­tro­lo­wał język jak mało kto, jego fra­za pły­nę­ła swo­bod­nie, a każ­dy kolej­ny wers, każ­da kolej­na prze­rzut­nia spra­wia­ły, że utwo­ry otwie­ra­ły się na nowe, nie­prze­wi­dy­wa­ne przez czy­tel­ni­ka sen­sy. Z kolei Dwu­płat stał się lite­rac­kim kon­cep­tem, dwo­isto­ścią, któ­ra ujaw­nia­ła, że – jak pisa­ła Klau­dia Muca – „język znaj­du­je się w sta­nie zawie­sze­nia mię­dzy dosłow­no­ścią a figu­ral­no­ścią, prze­szły­mi sta­na­mi mowy, któ­re powra­ca­ją jako cyta­ty, a jej aktu­al­ny­mi mode­la­mi, śmier­cią a życiem”.

Lata­kia już za spra­wą swo­je­go tytu­łu odsy­ła do nie­ustan­nej gry zna­czeń jako sta­łe­go wyróż­ni­ka poezji Słom­czyń­skie­go – w przy­pad­ku nowe­go tomu kon®takt zawie­ra­ny przez auto­ra z czy­tel­ni­kiem wyda­je się jesz­cze bar­dziej nie­spre­cy­zo­wa­ny i nie­ja­sny niż dotych­czas. Pyta­nie o to, czy wciąż jesz­cze liczy się twar­dy i dają­cy się pochwy­cić sens, czy cho­dzi raczej o pewien lite­rac­ki gest, wikła­ją­cy wiersz w sieć zna­czeń (kul­tu­ro­wych i popkul­tu­ro­wych), nie tyl­ko pozo­sta­je bez odpo­wie­dzi, ale być może w ogó­le nie powin­no zostać zada­ne.

Poeta zda­je się tym­cza­sem suge­ro­wać jesz­cze wyraź­niej, że ani on, ani nikt inny nie jest w sta­nie kon­tro­lo­wać zna­czeń słów i ich poza­ję­zy­ko­wych odnie­sień: nie ma bowiem wpły­wu na to, że Syria i Lata­kia, do nie­daw­na koja­rzą­ce się tyl­ko ze zna­nym tyto­niem („Syria wte­dy tyl­ko to, tyl­ko z tym”), teraz przy­wo­łu­ją na myśl woj­ny, masa­kry i „bez­dź­więcz­ne bom­bow­ce”. I to wła­śnie te nawie­dza­ją­ce wiersz zna­cze­nia, przy­cho­dzą­ce z porząd­ku poza­li­te­rac­kie­go, ze świa­ta wyda­rzeń spo­łecz­no-poli­tycz­nych, brzmią w Lata­kii szcze­gól­nie cie­ka­wie.

Nie zmie­nia się tyl­ko jed­no – języ­ko­wa pre­cy­zja i pewien cha­rak­te­ry­stycz­ny rytm, jaki zna­my z dwu poprzed­nich ksią­żek, nadal sta­no­wią o mistrzo­stwie Słom­czyń­skie­go, o któ­rym Agniesz­ka Wol­ny-Ham­ka­ło pisa­ła, że „pod­pi­na się do języ­ka jak do prą­du. Uru­cha­mia domi­no – jed­ne sło­wa przy­wo­łu­ją następ­ne na zasa­dzie dźwię­ko­wych lub zna­cze­nio­wych sko­ja­rzeń. Aso­cja­cje nastę­pu­ją przy­pad­ko­wo, a kom­pul­syw­ny zapis obej­mu­je wszyst­ko: doświad­cze­nia egzy­sten­cjal­ne – cie­le­sność, ducho­wość, ana­li­zę rze­czy­wi­sto­ści i dro­bia­zgo­we bada­nie moż­li­wo­ści języ­ka”.