Tadeusz DĄBROWSKI: Bezbronna kreska

W Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się wła­śnie pierw­sza pro­za­tor­ska książ­ka zna­ko­mi­te­go poety Tade­usza Dąbrow­skie­go, auto­ra m.in. tomów Te Deum i Czar­ny kwa­drat. Ofi­cjal­na pre­mie­ra Bez­bron­nej kre­ski odbę­dzie się pod­czas wrze­śnio­we­go festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 21 w Sien­nej i Stro­niu Ślą­skim. Pro­za Dąbrow­skie­go wpro­wa­dza swo­je­go czy­tel­ni­ka w świat, w któ­rym nie moż­na mieć żad­nej pew­no­ści, co nale­ży do rze­czy­wi­sto­ści, co zaś jest dome­ną lite­rac­kiej fik­cji. Opi­sy­wa­ny w niej romans – choć chcia­ło­by się mówić w tym kon­tek­ście o „grze w romans” – łączą­cy poetę z Pol­ski (boha­te­ra powie­ści, dzie­lą­ce­go z Dąbrow­skim fach oraz frag­men­ty bio­gra­fii) z Megan, pozna­ną w Nowym Jor­ku archi­tekt­ką – to tyleż fabu­lar­ne pali­wo tej pro­zy, co pre­tekst do jej napi­sa­nia.

„Boha­ter mojej powie­ści – mówił w wywia­dzie Tade­usz Dąbrow­ski – posta­no­wił napi­sać książ­kę z dość niskich pobu­dek: chciał mieć ostat­nie sło­wo w grze, w któ­rą – jak sądzi – wkrę­ci­ła go mło­da archi­tekt­ka Megan. A więc w naj­więk­szym skró­cie: zemsta! Pisze, aby zamie­nić swo­je źle zain­we­sto­wa­ne uczu­cie i ura­żo­ną ambi­cję w papier, w fik­cję. Z dru­giej stro­ny ta fik­cja mie­wa na nie­go więk­szy wpływ niż rze­czy­wi­stość. Pisząc, nie tyl­ko prze­pra­co­wu­je roz­cza­ro­wa­nie i ból, ale tak­że bie­rze udział w dość wyra­fi­no­wa­nej i cynicz­nej zaba­wie, eks­pe­ry­men­cie na ludziach, rodza­ju insta­la­cji. Lub – jak kto woli – w tele­no­we­li”.

Jeśli dostęp do rze­czy­wi­sto­ści jest fak­tycz­nie ogra­ni­czo­ny, jeśli miłość tak czę­sto bywa dziś, jak suge­ru­je Dąbrow­ski, jedy­nie „grą w miłość”, rów­nież lite­ra­tu­ra – co da się wywnio­sko­wać z mate­rii same­go tek­stu, wikła­ją­ce­go czy­tel­ni­ka w sieć odnie­sień – jest współ­cze­śnie tyl­ko lub aż „grą w lite­ra­tu­rę”. W roz­mo­wie dla „Gaze­ty Wybor­czej” pisarz wyja­śniał: „Nie ma wyraź­nej gra­ni­cy mię­dzy życiem a wyobra­że­niem życia, egzy­sten­cją a fabu­łą, krwią a tek­stem. Zwłasz­cza dziś, gdy świat real­ny zni­ka, a zastę­pu­je go świat o wyso­kiej roz­dziel­czo­ści”. Czy­ta­jąc „Bez­bron­ną kre­skę”, odno­si się jed­nak nie­od­par­te wra­że­nie, że głów­nym impe­ra­ty­wem boha­te­ra i same­go auto­ra jest głód auten­tycz­no­ści i chęć wydo­by­cia się z mag­my Tek­stu, uciecz­ki z pono­wo­cze­sne­go śmiet­ni­ka cyta­tów.

Bez­bron­na kre­ska to mikro­po­wieść peł­na alu­zji do popkul­tu­ry oraz wiel­kich dzieł lite­rac­kich, łączą­ca w sobie wiel­ko­miej­ski romans, komiks oraz pro­zę poetyc­ką. To gorz­ki, choć try­ska­ją­cy dow­ci­pem, por­tret uczu­cia w post­ni­hi­li­stycz­nych cza­sach, w któ­rych radość, ból, potrze­ba bli­sko­ści i bez­pie­czeń­stwa, szcze­rość i zaufa­nie zosta­ły zamie­nio­ne w licz­man, a war­to­ści etycz­ne zastą­pio­no este­ty­ką przy­jem­no­ści i pod­da­no dyk­ta­to­wi gry. Głów­nym boha­te­rem książ­ki jest język: sil­nie zme­ta­fo­ry­zo­wa­ny, lecz dyna­micz­ny, poetyc­ki, ale pre­cy­zyj­ny, bez­li­to­sny, a zara­zem czu­ły. Auto­ro­wi uda­je się wygrać przej­rzy­stą fabu­lar­nie histo­rię o cha­rak­te­rze nie­mal roz­ryw­ko­wym, nie rezy­gnu­jąc z ambi­cji wyso­ko­ar­ty­stycz­nych.

Powieść, cho­ciaż­by ze wzglę­du na uda­ne połą­cze­nie niskie­go z wyso­kim, wyka­zu­je podo­bień­stwo do doko­nań m.in. Witol­da Gom­bro­wi­cza (Kosmos, Opę­ta­ni) czy auto­rów fran­cu­skiej nowej powie­ści, pod­wa­ża­ją­cych mime­tycz­ne zobo­wią­za­nia lite­ra­tu­ry. Jej pierw­sze ofi­cjal­ne czy­ta­nie prze­wi­dzia­no pod­czas festi­wa­lu Sta­cja Lite­ra­tu­ra 21 w Sien­nej i Stro­niu Ślą­skim w dniach 16–18 wrze­śnia w ramach spo­tka­nia „Debiut po debiu­cie” z udzia­łem Ada­ma Popra­wy i Bron­ki Nowic­kiej z Arka­diu­szem Żychliń­skim jako pro­wa­dzą­cym. Książ­kę zama­wiać moż­na w hur­tow­niach Azy­mut, Dic­tum, Matras, Pla­ton i Ole­sie­juk. W spe­cjal­nej cenie dostęp­na jest tak­że w inter­ne­to­wym skle­pie poezjem.pl.