Zapowiedź z Biura / Joanna MUELLER: Hista & her sista

Dwa lata po poemik­sie Waruj w Biu­rze Lite­rac­kim uka­zu­je się pre­mie­ro­wa książ­ka Joan­ny Muel­ler Hista & her sista. To będzie już dzie­wią­ta tego­rocz­na pre­mie­ra wydaw­nic­twa, któ­ra do księ­garń w całej Pol­sce tra­fi na począt­ku maja. 

Dwa lata po poemik­sie Waruj w Biu­rze Lite­rac­kim uka­zu­je się pre­mie­ro­wa książ­ka Joan­ny Muel­ler Hista & her sista. Tom już w tytu­le odno­si się do histe­rii, rozu­mia­nej nie tyle jako jed­nost­ka cho­ro­bo­wa (przy­pa­dłość nie­zwy­kle popu­lar­na zwłasz­cza na prze­ło­mie XIX i XX wie­ku, póź­niej jed­nak nauko­wo nego­wa­na, w koń­cu usu­nię­ta z listy cho­rób), ile raczej jako osa­dzo­ne w histo­rii i socjo­lo­gii poję­cie słu­żą­ce do dys­cy­pli­no­wa­nia i kon­tro­lo­wa­nia (głów­nie kobiet). To będzie już dzie­wią­ta tego­rocz­na pre­mie­ra wydaw­nic­twa, któ­ra do księ­garń w całej Pol­sce tra­fi na począt­ku maja.

Książ­ka dzie­li się na trzy czę­ści. W „Char­co­tach” (nawią­zu­ją­cych do nazwi­ska Jean-Mar­ti­na Char­co­ta, fran­cu­skie­go leka­rza, któ­ry w szpi­ta­lu Sal­pêtri­ère badał histe­rycz­ki, a nawet urzą­dzał publicz­ne poka­zy ich ata­ków histe­rycz­nych) zgro­ma­dzo­no por­tre­ty kobiet z róż­nych powo­dów dia­gno­zo­wa­nych jako sza­lo­ne – nie­któ­re z nich zna­my z kart lite­ra­tu­ry, inne z histo­rii, jesz­cze inne to rodzaj wid­mo­wych posta­ci, w któ­rych sku­pia się i roz­sz­cze­pia współ­cze­sna reflek­sja autor­ki o kobie­cym obłę­dzie.

Dru­ga część książ­ki – „Łuki (poemat­nia rajo­ni­stycz­na)” – to rodzaj kon­cep­tu­al­ne­go poema­tu opar­te­go na figu­rze łuku. Ta część podej­mu­je temat prze­mo­co­we­go spoj­rze­nia (tak­że spoj­rze­nia arty­stycz­ne­go, na przy­kład w wier­szach przy­wo­łu­ją­cych foto­gra­fie Dia­ne Arbus czy obra­zy Jerze­go Nowo­siel­skie­go), jak rów­nież odno­si się do poję­cia panop­ty­ko­nu, czy­li – mówiąc po Foucaul­tow­sku – spo­łe­czeń­stwa nad­zo­ru, w któ­rym poczu­cie bycia obser­wo­wa­nym może dopro­wa­dzać do obłę­du (co w cza­sach pan­de­mii sta­je się doświad­cze­niem każ­dej i każ­de­go z nas).

Trze­cia część książ­ki – Hista & her sista – to zbiór „bal­lad apa­szow­skich”. Ta część książ­ki zbie­ra i roz­wi­ja wąt­ki poja­wia­ją­ce się w dwóch poprzed­nich czę­ściach, przy czym autor­ka pyta tu o aktu­al­ność poję­cia histe­rii. Do gło­su docho­dzi tu żywioł bła­ze­na­dy i zno­szą­ce­go nor­my kar­na­wa­łu, niski styl mię­dzy­wo­jen­nych przy­śpie­wek apa­szow­skich mie­sza się z ryt­mem hipho­po­wych dis­sów, a histe­rycz­ki, dotąd zatrza­śnię­te w swo­im „mona­dzim obłę­dzie”, docho­dzą do ścia­ny („pęka im żył­ka”) i ramię w ramię, soli­dar­nie wycho­dzą pro­te­sto­wać na uli­ce.

Joan­na Muel­ler osa­dza swo­je wier­sze w kon­tek­stach histo­rycz­nych, malar­skich, fil­mo­wych, lite­rac­kich, teatral­nych (przy­wo­łu­jąc takie „wiel­kie sza­lo­ne”, jak Ofe­lia czy Bar­ba­ra Ubryk, pacjent­ki Char­co­ta i Freu­da: Augu­sti­ne, Blan­che Wit­t­man, Anne O., artyst­ki, np. Camil­le Clau­del, Vale­rie Sola­nas itd.), a tak­że zde­rza je z pisma­mi teo­re­tycz­ny­mi (m.in. psy­cho­ana­li­tycz­ny­mi: Freu­da, Laca­na, Kle­in, Iri­ga­ray, Krie­ste­vej, czy antro­po­lo­gicz­ny­mi, jak Histo­ria pol­skie­go sza­leń­stwa Miry Mar­ci­nów), ma rów­nież w pamię­ci defi­ni­cję sur­re­ali­stów – Ara­go­na i Bre­to­na – któ­rzy widzie­li w histe­rii nie zja­wi­sko pato­lo­gicz­ne, lecz „naj­wyż­szy śro­dek eks­pre­sji”.

Wier­sze są zróż­ni­co­wa­nie sty­li­stycz­ne i wie­lo­gło­so­we. Poza per­spek­ty­wą oso­bi­stą uka­zu­ją historie/histerie wie­lu pod­mio­tów i pod­mio­tek. Dzię­ki temu książ­ka – któ­ra sama jest rodza­jem histe­rycz­ne­go spek­ta­klu i poetyc­kie­go per­for­man­su – oka­zu­je się eks­pe­ry­men­tem for­mal­nym, języ­ko­wym, a zara­zem życio­wym, toż­sa­mo­ścio­wym.

Joan­na Muel­ler uro­dzi­ła się w 1979 roku w Pile. Poet­ka, ese­ist­ka, redak­tor­ka. Wyda­ła tomy poetyc­kie: Som­nam­bó­le fan­to­mo­we (2003), Zagniazdowniki/Gniazdowniki (2007, nomi­na­cja do Nagro­dy Lite­rac­kiej Gdy­nia), Wylin­ki (2010), inti­ma thu­le (2015, nomi­na­cje do Nagro­dy Lite­rac­kiej m.st. War­sza­wy i do Wro­cław­skiej Nagro­dy Poetyc­kiej Sile­sius) oraz Waruj (poemiks wraz z Joan­ną Łań­cuc­ką, 2019; nomi­na­cja do Sile­siu­sa), a tak­że dwie książ­ki ese­istycz­ne: Stra­ty­gra­fie (2010, nagro­da War­szaw­ska Pre­mie­ra Lite­rac­ka) i Powle­kać rosną­ce (2013).

Pisze rów­nież dla dzie­ci – jest autor­ką zbio­ru wier­szy Pira­ci dobrej robo­ty (2017) oraz bajek kami­shi­bai (Szko­ła Czi-Tam, Nie­wid­ka i Zoba­czy­sko z Joan­ną Łań­cuc­ką) i w for­mie mul­ti­me­dial­nej (Hur­ra, cyrk! z Odskocz­nią). Współ­re­dak­tor­ka ksią­żek: Solist­ki. Anto­lo­gia poezji kobiet (1989–2009) (2009) oraz War­ko­cza­mi. Anto­lo­gia nowej poezji (2016), człon­ki­ni gru­py arty­stycz­no-femi­ni­stycz­nej Wspól­ny Pokój. Miesz­ka w War­sza­wie. Hista & her sista to już siód­ma książ­ka Joan­ny Muel­ler w wydaw­nic­twie Biu­ro Lite­rac­kie.

Frag­ment zapo­wia­da­ją­cy książ­kę

Inne zapo­wie­dzi