Zapowiedź z Biura / Julian TUWIM: Która godzina, gówniarzu?

W 2023 roku przy­pa­da sie­dem­dzie­sią­ta rocz­ni­ca śmier­ci Julia­na Tuwi­ma. Z tej oka­zji Biu­ro Lite­rac­kie przy­go­to­wu­je w serii „44. Poezja pol­ska od nowa” tom Któ­ra godzi­na, gów­nia­rzu?. Auto­rem wybo­ru i posło­wia do książ­ki jest Alek­san­der Tro­ja­now­ski, wyróż­nio­ny w 2021 roku Wro­cław­ską Nagro­dą Poetyc­ką Sile­sius za debiu­tanc­ki tom Par­kin­gi pod­ziem­ne jako mia­sta spo­tkań.

W 2023 roku przy­pa­da sie­dem­dzie­sią­ta rocz­ni­ca śmier­ci Julia­na Tuwi­ma. Z tej oka­zji Biu­ro Lite­rac­kie przy­go­to­wu­je w pre­sti­żo­wej serii „44. Poezja pol­ska od nowa” tom poety Któ­ra godzi­na, gów­nia­rzu?. Auto­rem wybo­ru i posło­wia do książ­ki jest Alek­san­der Tro­ja­now­ski, wyróż­nio­ny w 2021 roku Wro­cław­ską Nagro­dą Poetyc­ką Sile­sius za debiu­tanc­ki tom Par­kin­gi pod­ziem­ne jako mia­sta spo­tkań.

Julian Tuwim nale­ży do gro­na nie­licz­nych twór­ców, któ­rych już od ponad stu lat (jako poeta debiu­to­wał dokład­nie sto dzie­sięć lat temu) czy­ta­ją zarów­no naj­młod­si, jak i naj­star­si, dostrze­ga­ją­cy w Tuwi­mie auto­ra „inter­dy­scy­pli­nar­ne­go”, wymy­ka­ją­ce­go się szu­flad­kom gatun­ków lite­rac­kich. To nie­sły­cha­nie róż­no­rod­ne i nie­jed­no­znacz­ne dzie­ło poetyc­kie ode­rwa­ło się w pew­nym momen­cie od swo­je­go auto­ra i zaczę­ło żyć wła­snym życiem.

Mówiąc o „swo­im Tuwi­mie”, Tro­ja­now­ski przy­zna­je: „Inte­re­su­je mnie powrót do pozor­nie nie­win­nej gry z pol­sz­czy­zną, któ­ra leży u pod­staw tych wier­szy. Małe odkry­cia i olśnie­nia języ­ko­we, któ­re wcią­ga­ły poetę w swo­ją grę, zosta­wia­jąc w tek­stach śla­dy pod posta­cią ali­te­ra­cji czy para­dok­sów. Myślę, że war­to wró­cić dzi­siaj do obser­wa­cji – prze­śle­dzić poety­ką logi­kę pro­wa­dzo­nych przez Tuwi­ma gier z języ­kiem pol­skim”.

Tuwi­mo­wi przy­pa­dło w udzia­le spe­cy­ficz­ne miej­sce w „poczcie pol­skich kla­sy­ków”. Jest Tuwim „szkol­ny”, a więc z zało­że­nia bar­dziej „inter­pre­to­wa­ny pod klucz” czy „umiej­sca­wia­ny na histo­rycz­no­li­te­rac­kiej osi cza­su” niż czy­ta­ny. Z dru­giej stro­ny autor ten jest odczy­ty­wa­ny na nowo – m.in. za spra­wą Domu Lite­ra­tu­ry w Łodzi, któ­ry poka­zu­je go jako poetę mia­sta, obser­wa­to­ra robot­ni­czej Łodzi. Jest rów­nież lirycz­ne obli­cze Tuwi­ma jako jed­nej z waż­nych posta­ci kano­nu pol­skiej pio­sen­ki.

Mamy też kry­tycz­ne i spo­łecz­ne obli­cze tej poezji, jak choć­by pacy­fi­stycz­ne wezwa­nie z wier­sza Do pro­ste­go czło­wie­ka, któ­re nagra­ne przez oko­ło­pun­ko­wy zespół Aku­rat sta­ło się nie­zwy­kle aktu­al­nym komen­ta­rzem do woj­ny w Zato­ce Per­skiej. Jest Tuwim ska­man­dry­ta i Tuwim tłu­macz, Tuwim kaba­re­ciarz i Tuwim dzia­łacz (zało­żył m.in. ZAiKS). Ponad wszel­ką wąt­pli­wość mamy do czy­nie­nia z poezją aktu­al­ną i żywą. Jak dale­ce? Odpo­wiedź moż­na zna­leźć w tomie Któ­ra godzi­na, gów­nia­rzu?.

Dofi­nan­so­wa­no ze środ­ków Mini­stra Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Naro­do­we­go pocho­dzą­cych z Fun­du­szu Pro­mo­cji Kul­tu­ry – pań­stwo­we­go fun­du­szu celo­we­go.