Nikt nie jest sobą nawet na wyspie

„Na począt­ku było poczu­cie wal­ki i oblę­że­nia, koniecz­ność oko­pa­nia się, zamknię­cia w for­cie, ale bar­dzo szyb­ko prze­isto­czy­ło się to w chęć wędrów­ki i podró­ży – z por­tu w każ­dej chwi­li moż­na wypły­nąć, a ze sta­cji wyje­chać” – pisze w książ­ce Ludzie ze Sta­cji Karol Mali­szew­ski. Boh­dan Zadu­ra przy­po­mi­na te pierw­sze edy­cje i akcen­tu­je to, co wte­dy było – i nadal jest – w tej impre­zie naj­waż­niej­sze: „Nigdy nie bra­łem udzia­łu w żad­nym Wood­stoc­ku czy Jaro­ci­nie, ale festi­wa­le legnic­kie pew­nie dawa­ły takie poczu­cie wspól­no­ty, choć uczest­ni­ków były set­ki, a nie set­ki tysię­cy”.

Zna­cze­nie „wspól­no­ty” akcen­tu­ją w publi­ka­cji z tek­sta­mi uczest­ni­ków oraz ich por­tre­ta­mi autor­stwa Mak­sy­mi­lia­na Riga­mon­tie­go wszy­scy. Każ­dy też opo­wia­da swo­ją oso­bi­stą histo­rię: „Moż­na powie­dzieć, że dora­sta­łam, a póź­niej doro­śla­łam z Biu­rem, i cał­kiem praw­do­po­dob­ne, że się razem zesta­rze­je­my (mam nadzie­ję, że pięk­nie)” – mówi Mar­ta Pod­gór­nik, a Kon­rad Góra wyzna­je: „Moja histo­ria jest pew­nie dosyć typo­wa: od agre­sji i nie­chę­ci, przez zaże­no­wa­nie, do sta­łej współ­pra­cy – od zło­śli­wych ripost przyj­mo­wa­nych mil­cze­niem po zło­śli­we ripo­sty przyj­mo­wa­ne z pra­wie aplau­zem”.

Grze­gorz Nurek, jak przy­sta­ło na dzien­ni­ka­rza, rela­cjo­nu­je: „Kie­dy obser­wu­ję ludzi sie­dzą­cych na torach nie­czyn­nej już sta­cji kole­jo­wej, wysta­wia­ją­cych twa­rze do słoń­ca, widzę też hamak, do któ­re­go zbli­ża się boso poet­ka, a poeci ‘hara­ta­ją w gałę’, czas na chwi­lę zamie­ra, wiel­kie spra­wy poli­tycz­ne kar­ło­wa­cie­ją i scho­dzą na dal­szy plan”. Wtó­ru­je mu Juliusz Pie­li­chow­ski: „Utrzy­mu­ją­ca się lata­mi więź, siła wspól­nych doświad­czeń zdo­by­wa­nych na festi­wa­lo­wych fron­tach. Nie­wie­le jest u nas miejsc rów­nie otwar­tych dla każ­de­go, kogo pocią­ga wszyst­ko, co lite­rac­kie”.

„Stro­nie Ślą­skie to miej­sce, któ­re w spo­sób zupeł­nie zadzi­wia­ją­cy zno­si, czy też bie­rze w trzy­dnio­wy nawias, róż­ni­ce wie­ku, hie­rar­chii i lite­rac­kiej pozy­cji, pozo­sta­wia­jąc pra­wie wyłącz­nie to, co osta­tecz­nie z całej zaba­wy istot­ne: wspól­no­tę ludzi, dla któ­rych poezja jest rze­czy­wi­ście waż­na, być może waż­na w spo­sób zupeł­nie nie­do­rzecz­ny, ale za to zupeł­nie na serio” – zauwa­ża Rado­sław Jur­czak i puen­tu­je: „Na takie pole lite­rac­kie – bar­dziej wspól­no­to­we i opar­te na rze­czy­wi­stej wię­zi mię­dzy uczest­ni­ka­mi, a więc po pro­stu: bar­dziej uto­pij­ne – war­to rok­rocz­nie wra­cać do Stro­nia”.

„Ponad­po­ko­le­nio­wość to jed­na z nie­kwe­stio­no­wa­nych cnót Biu­ro­wych spo­tkań” – mówi wprost Jerzy Jar­nie­wicz. „Nie­oczy­wi­sta, bo prze­cież Biu­ro zaczy­na­ło jako przed­się­wzię­cie gene­ra­cyj­ne. Z cza­sem jed­nak, z napły­wem nowych rocz­ni­ków, z otwie­ra­niem się Biu­ra na inne języ­ki, zamie­ni­ło się w plat­for­mę spo­tkań, zawie­sza­ją­cą – doraź­nie – poko­le­nio­we dys­tynk­cje. Bo nie one tu decy­du­ją, a powi­no­wac­two w sło­wie”. O powi­no­wac­twach pisze też Paweł Szam­bur­ski: „Odnaj­du­ję podo­bień­stwa baniek – mojej muzycz­nej oraz ich lite­rac­kiej – i prze­sta­je być to moje i ich, sta­je się nasze, wspól­ne”.

„W pew­nym sen­sie Stro­nie Ślą­skie jest dra­ma­tycz­nie ‘nie na cza­sie’ – zauwa­ża Tade­usz Sła­wek. – Któż dzi­siaj w sfe­rze publicz­nej prak­ty­ku­je wraż­li­wość, gdy liczy się jedy­nie bez­względ­na i pro­gra­mo­wo nie­wraż­li­wa ‘sku­tecz­ność’”. „Jak nazwać taką wspól­no­tę? – pyta. – Nie znaj­du­ję lep­sze­go sło­wa niż ‘wraż­li­wość’”. I opi­su­je uczest­ni­ków: „Pra­gną cho­dzić wła­sny­mi dro­ga­mi, a jed­no­cze­śnie nie chcą żar­łocz­ne­go ego­izmu, wie­dzą, ile umie­ją, ale chcą poznać wła­sne sła­bo­ści, potra­fią wsty­dzić się za świat, gdy ten sta­je się coraz bar­dziej bez-wstyd­ny. Wstę­pu­je otu­cha”.

Nie powin­no zatem dzi­wić, że hasło Sta­cji Lite­ra­tu­ra 25 brzmi: „Nikt nie jest sobą nawet na wyspie”. Pocho­dzi ze wstę­pu do zbio­ru ese­jów The Pitch of Poetry gościa spe­cjal­ne­go festi­wa­lu – Char­le­sa Bern­ste­ina, zdo­byw­cy pre­sti­żo­wej ame­ry­kań­skiej Nagro­dy Bol­lin­ge­na w roku 2019. W ory­gi­na­le cytat ten brzmi: „No man is him­self, even to an island”, co wprost da się prze­tłu­ma­czyć jako „Nikt nie jest sobą nawet dla wyspy”. Nasz slo­gan, któ­ry wie­le mie­się­cy temu zapro­po­no­wał Kac­per Bart­czak, jest zatem tra­we­sta­cją tego, co napi­sał wybit­ny ame­ry­kań­ski poeta.

Cytat ten nie jest zwy­czaj­nym aka­de­mic­kim wstę­pem, tyl­ko typo­wą dla Bern­ste­ina prze­śmiew­czą hybry­dą wie­lo­ga­tun­ko­wą, zło­żo­ną z ese­ju, wier­sza, mani­fe­stu. Cały utwór gra wie­lo­znacz­no­ścią angiel­skie­go sło­wa „pitch”. To wrzut­ka, mar­ke­tin­go­wa ście­ma, zajaw­ka, ale też smo­ła, smo­li­sta czerń, coś, co się lepi, dole­pia i dokle­ja tak, że nie da się tego póź­niej wyczy­ścić. Kolek­tyw­ność i zbio­ro­wość „sie­dzą” w poezji. Są jej spo­iwem, a tym samym poezja spa­ja, skle­ja, prze­do­sta­je się do innych dys­kur­sów, tro­chę je pod­wa­ża, a zara­zem napę­dza.

„Współ­cze­sna poezja roz­wi­ja się nie dzię­ki wiel­ko­ska­lo­wym dzia­ła­niom, ale za spra­wą rady­kal­nych róż­nic for­mal­nych” – twier­dzi Bern­ste­in. „Poetyc­kie dzia­ła­nie jest więc rów­nie fun­da­men­tal­ne dla naszej demo­kra­cji, jak kar­ta praw – jest czymś, co moż­na świę­to­wać z entu­zja­zmem i przy­jem­no­ścią” – przy­zna­je poeta, jed­no­znacz­nie wska­zu­jąc uni­wer­sal­ną, a zara­zem alter­na­tyw­ną dla stan­dar­dów ryn­ko­wych, opie­ra­ją­cych się wyłącz­nie na rachun­ku eko­no­micz­nym, war­tość poezji, rozu­mia­ną sze­rzej niż jedy­nie w ramach lite­rac­kich – war­tość huma­ni­stycz­ną.

Hasło „Nikt nie jest sobą nawet na wyspie” łączy więc w sobie wie­le ele­men­tów. Odda­je nie tyl­ko wyjąt­ko­wość i odręb­ność każ­de­go uczest­ni­ka festi­wa­lu, któ­ry pozo­sta­je na swo­jej „wyspie”, ale tak­że poka­zu­je, że w tej naszej zbio­ro­wo­ści czy wspól­no­cie nikt do koń­ca „nie jest sobą”. Napę­dza­ją nas te same war­to­ści, bolą te same pro­ble­my. Wspól­nie się zmie­nia­my, roz­wi­ja­my. Wszyst­ko to nabie­ra jesz­cze inne­go sen­su w cza­sie przy­mu­so­wej izo­la­cji. Każ­dy na swo­jej wyspie, ale bli­sko innych, jak nigdy dotąd. Bez takich wysp nie ma wspól­no­ty, bez wspól­no­ty nie ma miej­sca dla takich wysp.

Wydarzenie na Facebooku

dni

godziny

minuty

sekundy

Zapowiedź

Nikt nie jest sobą nawet na wyspie

Spot zapowiadający 25. Edycję festiwalu Stacja Literatura odbywającego się pod hasłem „Nikt nie jest sobą nawet na wyspie”.

Ilustracje: Marianna SZTYMA, muzyka: Dominik STRYCHARSKI, realizacja: YELLOW TAPIR FILMS.

Wiadomości

Zobacz więcej

Stacja Literatura 25: Podsumowanie

23/09/2020 Stacja Literatura 25

„Nikt nie jest sobą nawet na wyspie” – pod tym wie­lo­znacz­nym hasłem, pocho­dzą­cym ze wstę­pu do zbio­ru ese­jów Char­le­sa Bern­ste­ina, odby­ła się 25. edy­cja Sta­cja Lite­ra­tu­ra.

 Więcej

W czwartek zaczyna się 25. edycja Stacji Literatura

08/09/2020 Stacja Literatura 25

Już w czwar­tek w Stro­niu Ślą­skim i Sien­nej zaczy­na się Sta­cja Lite­ra­tu­ra 25. Z oka­zji jubi­le­uszo­wej edy­cji naj­star­sze­go festi­wa­lu lite­rac­kie­go w Pol­sce Biu­ro Lite­rac­kie wyda­ło aż dwa­dzie­ścia sześć pre­mie­ro­wych ksią­żek.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Niezbędnik

03/09/2020 Stacja Literatura 25

Dokład­nie za tydzień wystar­tu­je Sta­cja Lite­ra­tu­ra 25, a Stro­nie Ślą­skie i Sien­na na kil­ka dni znów sta­ną się tym­cza­so­wą lite­rac­ką sto­li­cą Pol­ski. Oto nie­zbęd­nik, któ­ry pozwo­li lepiej przy­go­to­wać się do świę­to­wa­nia jubi­le­uszu festi­wa­lu reali­zo­wa­ne­go w tym roku w rygo­rze sani­tar­no-epi­de­mio­lo­gicz­nym.

 Więcej

Koniec wolnych miejsc na liście uczestników festiwalu

01/09/2020 Stacja Literatura 25

Bar­dzo waż­ny komu­ni­kat dla osób pla­nu­ją­cych udział w tego­rocz­nej Sta­cji Lite­ra­tu­ra.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Zmiany w tegorocznych pracowniach

27/08/2020 Stacja Literatura 25

W trak­cie tego­rocz­nej edy­cji Sta­cja Lite­ra­tu­ra zapla­no­wa­li­śmy aż dzie­więt­na­ście Pra­cow­ni. Nie­ste­ty część tych pla­nów pokrzy­żo­wa­ła pan­de­mia.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Wiersze i opowiadania doraźne

20/08/2020 Stacja Literatura 25

Już po raz trze­ci w ramach Sta­cji Lite­ra­tu­ra zapla­no­wa­no finał kon­kur­su na „Wier­sze i opo­wia­da­nia doraź­ne”.

Więcej

Stacja Literatura 25: Jubileuszowe premiery książkowe

13/08/2020 Stacja Literatura 25

Aż dwa­dzie­ścia sześć pre­mie­ro­wych ksią­żek na dwu­dzie­sto­pię­cio­le­cie festi­wa­lu przy­go­to­wa­ło Biu­ro Lite­rac­kie.

Więcej

Stacja Literatura 25: Języki obce

06/08/2020 Stacja Literatura 25

Głów­nym boha­te­rem tego­rocz­nej edy­cji Sta­cji Lite­ra­tu­ra będzie Char­les BERNSTEIN, zdo­byw­ca pre­sti­żo­wej ame­ry­kań­skiej Nagro­dy Bol­lin­ge­na w roku 2019. Pozna­my też dwie lau­re­at­ki Nagro­dy Lite­rac­kiej Unii Euro­pej­skiej: Nata­šę KRAMBERGER ze Sło­we­nii oraz Rékę MÁN-VÁRHEGYI z Węgier.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Nowe języki poezji

30/07/2020 Stacja Literatura 25

Tego­rocz­ne Forum pod­czas Sta­cji Lite­ra­tu­ra z godzin połu­dnio­wych prze­no­si się na wie­czor­ne. Zmia­na to efekt suge­stii, jakie poja­wi­ły się w festi­wa­lo­wych ankie­tach, gdzie kil­ka osób zwró­ci­ło uwa­gę, że nie­ofi­cjal­ne noc­ne dys­ku­sje w Sta­cji Lite­ra­tu­ra to nie­odzow­na część festi­wa­lu.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Nowe głosy z Polski

23/07/2020 Stacja Literatura 25

17 sierp­nia 2020 roku Biu­ro Lite­rac­kie w tra­dy­cyj­nym, dzie­wią­tym już alma­na­chu Połów. Poetyc­kie debiu­ty zapre­zen­tu­je kolej­nych ośmio­ro auto­rów przed debiu­tem książ­ko­wym. Lau­re­aci tego­rocz­nej, pięt­na­stej edy­cji kon­kur­su (Paweł HARLENDER, Nata­lia KUBICIUS, Paweł KUSIAK, Michał MYTNIK, Mar­le­na NIEMIEC, Klau­dia PIESZCZOCH, Aga­ta PUWALSKA, Jakub SĘCZYK) otwo­rzą swo­im czy­ta­niem festi­wal Sta­cja Lite­ra­tu­ra 25.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Ludzie ze Stacji

16/07/2020 Stacja Literatura 25

Już moż­na sobie zama­wiać „Ludzi ze Sta­cji” – oso­bli­wy album z wypo­wie­dzia­mi i zdję­cia­mi uczest­ni­ków oraz uczest­ni­czek naj­star­sze­go pol­skie­go festi­wa­lu lite­rac­kie­go.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Muzyka słowa

09/07/2020 Stacja Literatura 25

Festi­wal Biu­ra Lite­rac­kie­go już po raz pią­ty zawi­ta do Stro­nia Ślą­skie­go i Sien­nej. Jed­ną z nowo­ści po prze­pro­wadz­ce impre­zy z Wro­cła­wia do Kotli­ny Kłodz­kiej jest blok wyda­rzeń pod hasłem „Muzy­ka sło­wa”.

 Więcej

Stacja Literatura 25: Klasyka europejskiej poezji

02/07/2020 Stacja Literatura 25

Pod­czas tego­rocz­nej, jubi­le­uszo­wej edy­cji festi­wa­lu lista ksią­żek prze­kła­do­wych posze­rzy się o kolej­nych osiem ksią­żek, w tym czte­ry w nowej serii „Kla­sy­ka euro­pej­skiej poezji”.

 Więcej

Stacja Literatura 25: „25}25”

25/06/2020 Stacja Literatura 25

W dru­gim festi­wa­lo­wym ser­wi­sie mowa będzie o oko­licz­no­ścio­wej serii wydaw­ni­czej z książ­ka­mi auto­rów, któ­rzy ode­gra­li w histo­rii impre­zy oraz wydaw­nic­twa waż­ną rolę.

Więcej

Stacja Literatura 25: Nawrót pandemii słowa

18/06/2020 Stacja Literatura 25

Naj­star­szy pol­ski festi­wal lite­rac­ki obcho­dzi w tym roku swo­je dwu­dzie­sto­pię­cio­le­cie. Orga­ni­za­to­rzy Sta­cji Lite­ra­tu­ra, daw­ne­go For­tu i Por­tu Lite­rac­kie­go, mimo wie­lu prze­ciw­no­ści wie­rzą, że jubi­le­uszo­wa edy­cja pla­no­wa­na na 10–13 wrze­śnia doj­dzie do skut­ku w peł­nej odsło­nie. Pozna­li­śmy dzi­siaj pro­gram impre­zy, jej hasło, a tak­że spot, któ­ry pro­mu­je wyda­rze­nie. Szy­ku­je się „Nawrót pan­de­mii sło­wa”!

 Więcej

Stacja Literatura 25: Nikt nie jest sobą nawet na wyspie

22/04/2020 Stacja Literatura 25

Wie­rzy­my, że 10 wrze­śnia spo­tka­my się na inau­gu­ra­cji Sta­cji Lite­ra­tu­ra 25. Już dzi­siaj ujaw­nia­my gra­fi­kę jubi­le­uszo­wej edy­cji festi­wa­lu i hasło tego­rocz­nej Sta­cji.

Więcej

uczestnicy

Program

Niezbędnik

transport

więcej

miejsca wydarzeń

więcej

baza noclegowa

więcej

info

realizatorzy

więcej

multimedia

więcej

dziennikarze

więcej

wolontariat

więcej

organizatorzy

Mecenasi

partnerzy